<p><span>Anna Barlik <em>Anomalia 1 -</em> schody, 2022<em>.</em>Dzięki uprzejmości artystki.</span></p>
<p><span>Anna Barlik <em>Anomalia 1 -</em> schody, 2022<em>.</em>Dzięki uprzejmości artystki.</span></p>

Nr 36: Widzialność i niewidzialność przemocy

Redaktorki: Agata Pietrasik, Dorota Sosnowska

Anna Barlik Anomalia 1 - schody, 2022.Dzięki uprzejmości artystki.

Numer współfinansowany ze środków Szkoły Filmowej w Łodzi i Uniwersytetu SWPS w Warszawie (Wydział Nauk Humanistycznych / Instytut Nauk Humanistycznych) oraz Ministra Edukacji i Nauki w ramach programu "Rozwój czasopism naukowych" nr RCN/SP/0698/2021/12.

Spis treści

Wstęp

  1. Widzialność i niewidzialność przemocy

    Widzialność i niewidzialność przemocy, „Widok. Teorie i Praktyki Kultury Wizualnej” 2023, nr 36, https://doi.org/10.36854/widok/2023.36.2764

    Wstęp do numeru tematycznego poświęconego widzialności i niewidzialności przemocy. Za punkt wyjścia posłużyla tu fotografia na okładce numeru, praca Anny Barlik – forma przestrzenna, w jaką ułożyła się plama krwi.

    słowa kluczowe: przemoc; widzialność; niewidzialność

Zbliżenie

  1. Reverberating Violence, Visibility, and the Dance of Rachid Ouramdane

    Carrie Noland
    Carrie Noland, Reverberating Violence, „Widok. Teorie i Praktyki Kultury Wizualnej” 2023, nr 36, https://doi.org/10.36854/widok/2023.36.2719

    Autorka bada, w jaki sposób francusko-algierski choreograf Rachid Ouramdane wykorzystuje w swoich pracach temat tortur. Jako praktyk tańca dokumentalnego, Ouramdane wykorzystuje zeznania ofiar tortur i ich rodzin do generowania ruchu, który rezonuje z traumą, zamiast przedstawiać ją w sposób mimetyczny. W dwóch pracach, które koncentrują się na torturach, Loin z 2008 roku i Des Témoins ordinaires z 2009 roku, Ourmdane stawia pytania dotyczące granic aktów przemocy, ich początku i końca oraz tego, w jaki sposób wywołują one pogłos zarówno w ciele, jak i psychice. Esej śledzi jego praktykę choreograficzną, badając, w jaki sposób buduje swoje tańce z profesjonalnymi i nieprofesjonalnymi tancerzami, aby odzwierciedlić ich doświadczenia życiowe. W szczególności esej bada, w jaki sposób ruchy generowane w kontekście odpowiedzi na tortury powracają w innych pracach opartych na zjawisku rewerberacji, również charakteryzującym się przekazywaniem ukształtowanej energii.

    słowa kluczowe: taniec; choreografia; Rachid Ouramdane; dokument; tortury; przemoc; pogłos; szmer; Francja; Algieria

  2. Looking After the Dead: The Collective Gaze in Representations of Anti-Black Violence

    Janice Marie Yu
    Janice Marie Yu , Looking After the Dead, „Widok. Teorie i Praktyki Kultury Wizualnej” 2023, nr 36, https://doi.org/10.36854/widok/2023.36.2740

    Artykuł dotyczy roli zbiorowego czarnego spojrzenia w medialnych reprezentacjach przemocy przeciwko Czarnym w USA. Badania i krytyka tych obrazów tradycyjnie koncentrowały się na skrzywdzonych ofiarach kosztem pomijania świadków. W związku z tym autorka zwraca się ku afroamerykańskim społecznościom przedstawionym na obrazach medialnych ukazujących morderstwa Emmetta Tilla (1955) i George'a Floyda (2020). Umieszczenie obrazów czarnej społeczności w centrum analizy przenosi uwagę z czarnej śmierci i cierpienia na trwały wpływ, jaki Afroamerykanie wywarli na obieg i odbiór przemocy wymierzonej w Czarnych w mediach. Pogrzeb Tilla i śmierć Floyda są wskazywane jako odejście od wcześniejszych incydentów przemocy na tle rasowym. Niniejszy artykuł wprowadza koncepcję kolektywnego czarnego spojrzenia - sposobu patrzenia historycznie praktykowanego przez społeczności Afroamerykanów w odpowiedzi na nadmierną widoczność anty-czarnej przemocy. Zbiorowe czarne spojrzenie nie tylko oferuje ramy dla rekonfiguracji rasistowskich sposobów patrzenia, ale także funkcjonuje jako akt troski, poprzez który społeczność opiekuje się swoimi zmarłymi.

    słowa kluczowe: przemoc przeciwko czarnym; fotografie linczów; brutalność policji; zbiorowe spojrzenie; George Floyd; Emmett Till

  3. Mobilizowanie i relatywizowanie przemocy. Interakcyjny wymiar przemocy w stojącej przed dylematem moralnym grupie, w której pozycja żadnej osoby nie jest uprzywilejowana

    Waldemar Rapior
    Waldemar Rapior, Mobilizowanie i relatywizowanie przemocy, „Widok. Teorie i Praktyki Kultury Wizualnej” 2023, nr 36, https://doi.org/10.36854/widok/2023.36.2721

    Przyjmując perspektywę mikrosocjologii, etnometodologii i socjologii Goffmanowskiej, badam relację między sztucznością (teatralnością) sytuacji decyzyjnej, dynamiką afektywną wytworzoną w „laboratorium” (w sali teatralnej) oraz procesami interakcyjnymi między uczestnikami. W celu odsłonięcia milcząco stosowanych metod koordynacji działań (w przeciwieństwie do jawnego stosowania się do reguł instytucjonalnych), skorzystałem z nowatorskiej metodologii. Wraz z artystami sztuk performatywnych stworzyliśmy sztuczną sytuację badawczą (interaktywne przedstawienie teatralne), w którym sześć osób znalazło się w sytuacji dylematu moralnego. Interakcje tych osób zostały sfilmowane, a następnie przeanalizowane za pomocą wideografii. Pozycja żadnej osoby nie była uprzywilejowana. Co się dzieje, gdy obce sobie osoby zajmujące równą pozycję spotykają się z dylematem moralnym? W artykule skupiam się na analizie przemocy, która pojawiła się w grupach lub z którą grupy musiały się zmierzyć. Pokażę, jak przemoc jest społecznie mobilizowana i relatywizowana w celu zachowania ładu interakcyjnego.

    słowa kluczowe: przemoc miękka; dylemat moralny; etnometodologia; Milgram; Goffman; interakcyjny aspekt przemocy; relatywizacja przemocy; mobilizacja przemocy

  4. Samoobrona. Filozofia przemocy

    Elsa Dorlin
    Elsa Dorlin, Samoobrona. Filozofia przemocy , „Widok. Teorie i Praktyki Kultury Wizualnej” 2023, nr 36, https://doi.org/10.36854/widok/2023.36.2742

    Polski przekład fragmentu książki Elsy Dorlin Se défendre. La philosophie du violence, Editions La Découverte, Paris 2019, str. 150-181, będącego analizą gry komputerowej Hey baby! autorstwa Suyin Looui oraz powieści Helen Zahavi Parszywy weekend. W centrum zainteresowania Dorlin znajduje się idea i praktyka samoobrony jako technika ustanawiania podmiotowości. W prezentowanym fragmencie zastanawia się nad konsekwencjami widzialności i niewidzialności przemocy.

    słowa kluczowe: samooborna; przemoc; empowerment; troska; anamneza

Punkt widokowy

  1. W twoim regionie nawet góry są fałszywe

    Lia Dostlieva
    Lia Dostlieva, W twoim regionie nawet góry są fałszywe, „Widok. Teorie i Praktyki Kultury Wizualnej” 2023, nr 36, https://doi.org/10.36854/widok/2023.36.2766

    Prezentacja prac Lii Dostlievy dotyczących Zagłębia Donieckiego i towarzyszących mu kolonialnych traum i fantazji reparacyjnych.

Perspektywy

  1. „Tam liczy się spektakl przemocy”. Na marginesach rozmowy z Elizabeth Dunn o kryzysach na granicach

    Elizabeth Dunn, Inga Hajdarowicz, Natalia Judzińska
    Elizabeth Dunn, Inga Hajdarowicz et al., „Tam liczy się spektakl przemocy”., „Widok. Teorie i Praktyki Kultury Wizualnej” 2023, nr 36, https://doi.org/10.36854/widok/2023.36.2732

    Rozmowa z antropolożką Elisabeth Dunn o przemocy związanej z migracją i przemocy na granicy polsko-białoruskiej.

    słowa kluczowe: migracja; uchodźcy; obóz; przemoc; pomoc humanitarna; wojna

  2. Wizualna historia getta warszawskiego – montaże

    Anna Duńczyk-Szulc, Agnieszka Kajczyk, Katarzyna Bojarska
    Anna Duńczyk-Szulc, Agnieszka Kajczyk et al., Wizualna historia getta warszawskiego – montaże, „Widok. Teorie i Praktyki Kultury Wizualnej” 2023, nr 36, https://doi.org/10.36854/widok/2023.36.2747

    Rozmowa z redaktorkami tomu Antologia spojrzeń. Getto warszawskie – fotografie i filmy, Żydowski Instytut Historyczny im. E. Ringelbluma, Muzeum Warszawy Warszawa 2023 na temat wizualnych źródeł z getta warszawskiego, pracy nad wyborem fotografii i kadrów oraz sposobów patrzenia na getto.

    słowa kluczowe: fotografia; getto warszawskie; film; Żydzi; Zagłada; pamięć

Panorama

  1. Polscy i iraccy artyści w Bagdadzie, czyli peryferyjne kapitały kulturowe i negocjowanie modernizmu

    Max Cegielski
    Max Cegielski, Polscy i iraccy artyści w Bagdadzie, „Widok. Teorie i Praktyki Kultury Wizualnej” 2023, nr 36, https://doi.org/10.36854/widok/2023.36.2752

    W 1943 roku w Bagdadzie artyści-uchodźcy z Armii Andersa (m.in. Józef Czapski) współpracowali z pionierami irackiego modernizmu (m.in. Dżawadem Salimem). Irakijczycy wspomagali Polaków np. użyczając swoich pracowni, malarze prezentowali też wspólnie prace na wystawach. Przyjaźń członków peryferyjnych elit z odmiennych kultur umożliwiła im określenie się i opór wobec kolonialnej dominacji Anglików oraz nowe spojrzenie na lokalne (mezopotamskie i arabskie) tradycje sztuki. Wpłynęło to na rozwój irackiej sztuki nowoczesnej oraz powstanie Baghdad Group for Modern Art, twórczo polemizującej z zachodnimi wzorami i łączącej je z tradycjami Bliskiego Wschodu. Zestawiając polskie i arabskie źródła autor pokazuje artystyczną relację Polsko-Iracką w świetle teorii postkolonialnych, relacji centrum - peryferie oraz typów kapitałów kulturowych Pierre’a Bourdieu.

    słowa kluczowe: postkolonializm; centrum-peryferie; kapitały kulturowe; Armia Andersa; modernizm; Irak

  2. Gra o sumie zerowej. Ekonomia wstydu w filmie "Pora na czarownice"

    Łukasz Kiełpiński
    Łukasz Kiełpiński, Gra o sumie zerowej, „Widok. Teorie i Praktyki Kultury Wizualnej” 2023, nr 36, https://doi.org/10.36854/widok/2023.36.2759

    W artykule autor analizuje sposób reprezentacji grup społecznie wykluczonych w filmie Piotra Łazarkiewicza Pora na czarownice (1993). Tworząc pierwszą polską pełnometrażową produkcję dotykającą rodzimego kontekstu problemu AIDS, reżyser deklarował chęć stworzenia dzieła zaangażowanego społecznie. Z jednej strony chodziło o pokazanie surowej rzeczywistości okresu transformacji ustrojowej wbrew eskapistycznym tendencjom ówczesnego polskiego kina. Z drugiej zaś strony celem filmu było zabranie głosu w obronie zakażonych HIV i potępienie nietolerancji. Symbolicznie dowartościowując jedną grupę, twórca zdaje się jednak prześlepiać kompensacyjne stygmatyzowanie klasy ludowej. Zjawisko opisane jest w tekście za pomocą analizy sposobu konstruowania inności w filmie oraz poprzez odwołanie do kontekstu jego recepcji w polskiej prasie pierwszej połowy lat 90. XX wieku.

    słowa kluczowe: AIDS; HIV; Piotr Łazarkiewicz; kino polskie; klasa; tożsamość; transformacja ustrojowa

Migawki

  1. Granica nekroprzemocy

    Wiktoria Tabak
    Wiktoria Tabak, Granica nekroprzemocy , „Widok. Teorie i Praktyki Kultury Wizualnej” 2023, nr 36, https://doi.org/10.36854/widok/2023.36.2750

    Recenzja zbiorowej publikacji Nekroprzemoc. Polityka, kultura i umarli pod redakcją Jakuba Orzeszka i Stanisława Rośka. Zawarte w tomie rozpoznania autorka przeplata odniesieniami do bieżących dyskusji oraz społeczno-politycznych antagonizmów, jakie wytwarza w sferze publicznej sytuacja na polsko-białoruskiej granicy i temat nieeuropejskich migrantów.

    słowa kluczowe: nekroprzemoc, uchodźcy, migranci, kolonializm, rasizm, nekropolityk

  2. Kenneth Anger i śmiertelna moc obrazu

    Krzysztof Świrek
    Krzysztof Świrek, Kenneth Anger i śmiertelna moc obrazu, „Widok. Teorie i Praktyki Kultury Wizualnej” 2023, nr 36, https://doi.org/10.36854/widok/2023.36.2737

    Artykuł jest autorską prezentacją dorobku zmarłego w maju 2023 Kennetha Angera.

    słowa kluczowe: Kenneth Anger; film awangardowy

  3. Time Is Not on Our Side: Reading "Solaris mon amour" by Kuba Mirkurda

    Peter Verstraten
    Peter Verstraten, Time Is Not on Our Side: Reading "Solaris mon amour", „Widok. Teorie i Praktyki Kultury Wizualnej” 2023, nr 36, https://doi.org/10.36854/widok/2023.36.2754

    Recenzja filmu Kuby Mikurdy Solaris mon amour.

    słowa kluczowe: solrais; hiroshima mon amour; trauma