Osoby redagujące:
Michał Matuszewski, Krzysztof Pijarski, Tytus Szabelski-Różniak

„Widok” od początku swojego istnienia publikował na swoich łamach projekty artystyczne, traktowane jako „wypowiedzi o charakterze badawczym, jednak prezentowane w innej niż artykuł formie”. Jako zespół osób aktywnych w polu nie tylko naukowym, ale i artystycznym, nie wyobrażaliśmy sobie podejmowania refleksji nad kulturą wizualną, nie uwzględniając praktycznego wymiaru takiej refleksji – poprzez obrazy i gesty, obiekty i procesy. Przez ostatnie 12 lat i 41 numerów systematycznie wspieraliśmy ten w naszym rozumieniu uprzywilejowany obszar badań opartych na praktyce (practice-based research), eksperymentując z różnymi formami upubliczniania i narratywizacji procesów badawczych (tzw. non-traditional research outputs). Dotąd jednak zawsze pracowaliśmy na zasadzie kuratorskiej: widząc, jak układają się treści i struktura aktualnego numeru, szukaliśmy projektów artystycznych z różnych dziedzin, które mogłyby nadać obszarowi poruszanych przez nas zagadnień głębi lub też odsłonić ich dodatkowe aspekty.

Uznaliśmy, że najwyższy czas, by korzystając z dotychczasowych doświadczeń stworzyć przestrzeń poświęconą wyłącznie temu obszarowi praktyk, dlatego też otwieramy nabór do pierwszego numeru poświęconego badaniom artystycznym, pierwszego z planowanej serii kilku numerów. Dlaczego teraz i dlaczego nazwaliśmy badania artystyczne „uprzywilejowanymi”?

Znajdujemy się w momencie, w którym istniejące podziały dyscyplinarne stają się przeszkodą w rozumieniu świata, a tym bardziej w próbach jego zmiany. Podziały te, związane z jednej strony z potrzebą wspólnych kryteriów, języków czy przedmiotów badań, z drugiej wiążą się przede wszystkim z niewyobrażalnym dotąd poziomem specjalizacji, ale też ewaluacji, nadzoru, homogenizacji i finansjalizacji. Te wszystkie wyzwania nie sprzyjają podejmowaniu refleksji nad powiązaniami między pozornie odległymi sferami, które charakteryzują współczesność rozumianą jako polikryzys.

Dobrym punktem odniesienia wydaje się tu termin „praktyki zaawansowane” (Advanced Practices), ukuty przez Europejskie Forum Praktyk Zaawansowanych jako kategoria sygnalizująca głębokie zmiany zachodzące od ponad dekady w rozumieniu badań. Praktyki zaawansowane odchodzą od dawnego modelu interdyscyplinarności, który tylko komplikował dyscyplinarny model, nie zmieniając jego struktury, na rzecz bardziej otwartej formuły splątań różnych usytuowanych form wiedzy w konkretnych, niekategorialnych sojuszach. Uznajemy wszelkie formy wiedzy: milczącej, ukrytej, cielesnej, intelektualnej – co w praktyce przekłada się na tworzenie nowych metodologii.

Badania artystyczne wydają się uprzywilejowanym miejscem do podjęcia refleksji nad metodami pracy badawczej, ponieważ w polu artystycznym, które od końca lat 60. XX wieku funkcjonuje w kondycji postmedialnej (a według niektórych nawet postartystycznej), uznanie postdyscyplinarności jako kondycji współczesnych praktyk badawczych nie wydaje się kontrowersyjne. Pamiętamy przy tym, że słynne „anything goes” Paula Feyerabenda nie oznacza bezwzględnej dowolności strategii i metod, wręcz odwrotnie: wolność czy wręcz konieczność tworzenia własnych metod pracy wymaga ich osadzenia w konkretnej praktyce, a przede wszystkim usytuowania w kontekście, a więc także wzięcia odpowiedzialności za swoje narzędzia i szukania interfejsów z innymi praktykami. Właśnie dlatego jesteśmy otwarci na wszelkie formy opartej na badaniach praktyki i badań opartych na praktyce.

Chcemy nie tylko lepiej rozumieć własne praktyki, ale także pamiętać o tym, że nie praktykujemy sztuki czy nauki dla nich samych, ani wyłącznie dla członków naszych wąskich społeczności zawodowych. Ostatecznym celem musi być próba podążania (nadążania?) za światem w jego stawaniu się, nie tylko po to, by go lepiej zrozumieć w jego złożoności, ale też interweniować w jego znaczenia i procesy. Można się pokusić o stwierdzenie, że wbrew wydawałoby się masowej dostępności wiedzy, rzeczywistość, która wyznacza granice naszego doświadczenia, nigdy nie była równie nieprzejrzysta i oczywistym dziś jest, że sama (nad)produkcja wiedzy nie jest odpowiedzią na wyzwania współczesności. Ogromnym wyzwaniem jest konieczność zdekolonizowania wiedzy i włączenia pytań o sprawiedliwość społeczną w horyzont kwestii epistemologicznych. Wierzymy, że badania artystyczne, zwłaszcza w wymiarze praktyk zaawansowanych, mogą być krokiem w tym kierunku.

Kapitalne znaczenie ma ponadto fakt, że wobec złożoności współczesnego świata pozostajemy bezradni jako jednostki, nawet jeśli wykazujemy się „doskonałością” w obrębie naszych wspólnot zawodowych; potrzebujemy społeczności współtwórczych, w których możemy łączyć nasze kompetencje, uzupełniając się i ucząc się od siebie nawzajem. Dynamika takich współprac bywa wyzwaniem, ponieważ wymaga negocjowania języków, znaczeń, rozumienia praktyk.

Zapraszamy więc zarówno osoby, jak i zespoły artystyczno-badawcze do zgłaszania swoich projektów do publikacji, przy czym UWAGA – zmieniamy nieco zasady nadsyłania zgłoszeń, dopasowując je do potrzeb badań opartych na praktyce:

1. przyjmujemy zgłoszenia w dowolnym medium, przy czym chcielibyśmy skupić się na projektach audiowizualnych – chętnie jednak poznamy całe spektrum działań osób twórczych, by lepiej zaplanować kolejne kroki (w zakresie tematów kolejnych numerów)

2. jeśli w otoczeniu projektu lub stowarzyszeniu z nim powstały teksty badawcze (teoria, fikcja, wywiady etc.), zapraszamy do zgłaszania ich w zestawie – interesują nas wszelkie asamblaże metod i praktyk, ponieważ badania artystyczne rozumiemy jako splątane – to jest społeczne, organizacyjne, badawcze, ale także uświadamiające – formy praktyki, które redefiniują to, co nazywamy badaniami

3. analogicznie do zasad przyjmowania tekstów, projekty zgłoszone do publikacji będą poddane najpierw ocenie zespołu redakcyjnego, a po pozytywnej informacji zwrotnej poddane procesowi recenzji

4. każde zgłoszenie powinno zawierać:

   1. projekt artystyczny lub jego dobrą dokumentację: utwory wideo prosimy udostępniać jako link do Vimeo/YouTube, pliki audiowizualne jako link do ściągnięcia, możliwie bez terminu wygaśnięcia

   2. krótkie biogramy osób autorskich (maksymalnie 500 znaków), zawierające

      1. imię i nazwisko

      2. adres e-mail

      3. linki do stron i profili, którymi osoba chce się podzielić (portfolio, IG, linktr.ee itp.)

      4. opis zainteresowań badawczych, ostatnich wystawy/publikacji/wystąpień czy innych istotnych dla osoby form upubliczniania wyników swoich badań

      5. ew. afiliacja instytucjonalna (nie tylko akademicka, ważne są także instytucje pozarządowe i grupy nieformalne)

   3. abstrakt wraz z słowami kluczami

   4. komentarz do projektu, który powinien zawierać, w formie urefleksyjnionej:

      1. opis procesu wyboru/konstrukcji/wyłonienia się przedmiotu badań i jego nazwanie

      2. opis procesu wybór/konstrukcji/wyłonienia się metody pracy – jej usytuowanie w praktyce danej osoby i w szerszym kontekście praktyk artystyczny, a przede wszystkim w rzeczywistości, w którą ingeruje

      3. ew. opis współpracy z innymi osobami czy podmiotami, których wkład w projekt był znaczący

      4. opis dotychczasowych form upubliczniania wraz z ew. propozycją prezentacji w „Widoku” – ostateczna forma prezentacji powstanie w dialogu z zespołem redakcyjnym

      5. aparat naukowy, analogicznie do innych form pracy badawczej, a więc: przypisy oraz bibliografię

Czekamy na Wasze zgłoszenia do 15 listopada 2025, zapraszamy do współpracy!

W razie pytań prosimy o kontakt : redakcja@pismowidok.org.