<p><span>Ariel Efraim Ashbel, <em>All White People Look the Same to Me</em>, 2013/2016. Fot. Alona Rodeh</span></p>
<p><span>Ariel Efraim Ashbel, <em>All White People Look the Same to Me</em>, 2013/2016. Fot. Alona Rodeh</span></p>

Nr 28: Obrazy i wyobrażenia rasy: ciała

Redaktorki: Dorota Sosnowska, Katarzyna Bojarska

Ariel Efraim Ashbel, All White People Look the Same to Me, 2013/2016. Fot. Alona Rodeh

Numer współfinansowany ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego pochodzących z Funduszu Promocji Kultury, Szkoły Filmowej w Łodzi, Wydziału Polonistyki Uniwersytetu Warszawskiego, Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego pochodzących z Funduszu Promocji Kultury oraz ze środków Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego z programu „Wsparcie czasopism” na lata 2019–2020.

Spis treści

Wstęp

  1. Wyobrazić sobie ciało

    Wyobrazić sobie ciało, „Widok. Teorie i Praktyki Kultury Wizualnej” 2020, nr 28, https://doi.org/10.36854/widok/2020.28.2313

    Wstęp do numeru tematycznego poświęconego obrazom i wobrażeniom rasy i czarności.

    słowa kluczowe: ciało; czarność; rasa; białość; performance; Steve McQueen; spojrzenie; obraz

Zbliżenie

  1. Uchodzenie romskiego ciała

    Monika Weychert
    Monika Weychert , Uchodzenie romskiego ciała, „Widok. Teorie i Praktyki Kultury Wizualnej” 2020, nr 28, https://doi.org/10.36854/widok/2020.28.2268

    Uprzedzenia o podłożu antyromskim to jedna z najbardziej trwałych i zajadłych form nienawiści na tle rasowym istniejących w Europie. „Czarność” Romów w fazie tworzenia wizerunków kryminalizujących i demonicznych była odrażająca, opisywana np. jako żółto-brudna a ich włosy były od zawsze „kudłate” lub wijące się „jak żmije”. Źródeł owej „czarności” upatrywano w nieucywilizowanym trybie życia, brudzie, dymie z ognisk lub świadomej kreacji – łotrzykowskim przebraniu, kamuflażu. Podobnie też traktowano język romani: jako gwarę przestępczą używaną by zmylić otoczenie. Inność Romów opisywana była w sposób dyskryminujący: zawsze jako prymitywna i antycywilizacyjna zbliżona do równoległych opisów „dzikich” spoza Europy lub egzotyzujących opisów ludzi Orientu. Romofobia czy też antycyganizm wciąż wykorzystują kolor, wizualność i widzialność ciała jako podstawę rasowego wykluczenia. Artykuł podejmie zagadnienie strategii „uchodzenia” (passing), która pozwalała Romom przetrwać w rasistowskim otoczeniu, czy też była niekiedy nawet jedynym warunkiem przetrwania, i inne subwersywne strategie performowania koloru skóry pojawiające się w pracach współcześnie tworzących artystów wizualnych o romskich korzeniach: Delaine Le Bas, Tamary Moyzes, Emilii Rigovej i Kálmána Várady oraz twórców i wykonawców spektaklu Roma Armee i slamera Kristófa Horvátha.

    słowa kluczowe: Romowie; stereotypy; czarność; rasizm; rasa; uchodzenie; skóra; kolor

  2. Przestrzeń negocjacji. Fotograficzne autoportrety Paula Mpagi Sepuyi jako refleksja nad obrazem czarności i nagości

    Julia Stachura
    Julia Stachura, Przestrzeń negocjacji, „Widok. Teorie i Praktyki Kultury Wizualnej” 2020, nr 28, https://doi.org/10.36854/widok/2020.28.2279

    Artykuł poświęcony jest autoportretom współczesnego afroamerykańskiego artysty Paula Mpagi Sepuya, specjalizującego się w fotografii studyjnej. Sepuya w swoich autoportretach podnosi problem współczesnej reprezentacji czarnego queerowego podmiotu, uwikłanego w relacje międzyrasowe. Autorka analizuje, w jaki sposób fotograf zaciera granicę pomiędzy podmiotowym „ja”, a „my”, przedstawiając twórczy kolektyw, gdzie relacja model – artysta, artysta – model definiowana jest na fundamencie uczuć miłości oraz przyjaźni. Autorka omawia zagadnienia aktu homoerotycznego oraz hiper-widzialności i niewidzialności rasowo determinowanego podmiotu.

    słowa kluczowe: współczesny czarny artysta; queerowość; fotografia studyjna; zasłona; akt; doświadczenie czarności

  3. Race Re(con)figurations through Speculative & Environmental Futurity

    Katerina Genidogan
    Katerina Genidogan, Race Re(con)figurations, „Widok. Teorie i Praktyki Kultury Wizualnej” 2020, nr 28, https://doi.org/10.36854/widok/2020.28.2292

    Według autorki przewidywanie zmian klimatycznych i projekcja dystopijnych przyszłości wpływają na procesy re(kon)figuracji rasy poprzez logikę rozwoju i zarządzania ryzykiem katastrofy. W artykule proponuje ona epistemologiczną zmianę rozumienia kategorii rasy, która uwzględni przestrzeń oraz czas, sytuując analizę rasy wewnątrz chronobiopolityki. Pojęcie chronobiopolityki jest w tekście używane jako rama dla wyjaśnienia uzasadnień i mechanizmów reżimów ewolucji, modernizacji i adaptacji. W tym kontekście artykuł zarysowuje przejście od logiki nieskończonego postępu do zrównoważonego rozwoju i, wreszcie, adaptacji. Poprzez analizę retoryki i obrazów w wybranych raportach, filmach, planach działania i modelach przewidywanych zmian klimatu i katastrof związanych z pogodą w Afryce, próbuje pokazać, w jaki sposób mechanizmy wytwarzania fikcji i uprzedzania niebezpiecznych przyszłości tworzy podatny grunt dla rozwijania reżimu odporności poprzez produkowanie urasawiającego afektu, uprzywilejowującego mnożenie rynkowych dystopii.

    słowa kluczowe: przewidywanie zmian klimatycznych; chronobiopolityka; rasa; środowiskowe przyszłości; katastrofa; rynkowe dystopie; czarność

  4. Czarność i rządzenie

    Fred Moten, Stefano Harney
    Fred Moten, Stefano Harney, Czarność i rządzenie, „Widok. Teorie i Praktyki Kultury Wizualnej” 2020, nr 28, https://doi.org/10.36854/widok/2020.28.2315

    Polski przekład rozdziału z książki Freda Moten'a i Stefano Harney'a The Undercommons. Fugitive Planning & Black Study (2013).

    słowa kluczowe: rządzenie; czarność; Czarny; rządomyślność; zarządzanie; odsetki; przemoc; zaprzeczanie

Panorama

  1. The Inclusion Solution? The Use of Blackface in Jordan Peele’s "Get Out"

    Karolina Toka
    Karolina Toka, The Inclusion Solution? , „Widok. Teorie i Praktyki Kultury Wizualnej” 2020, nr 28, https://doi.org/10.36854/widok/2020.28.2276

    Thriller społeczny Jordana Peele'a z 2017 roku Get Out przedstawia osobliwą formę zamiany ciał, wynikającą z  pragnień rodziny Armitage'ów, by zawładnąć schwytanymi czarnymi ciałami i wykorzystać je jako nośniki swoich białych umysłów. Niniejszy artykuł proponuje odczytanie niepokojącej fabuły filmu przez pryzmat długiej amerykańskiej tradycji blackface. Oznacza to, że artykuł wykorzystuje teoretyczne ramy blackface, czerpiąc z prac Lotta, Rogina, Ellison i Gubara, w celu zbadania złożonego komentarza Get Out do dwudziestopierwszowiecznych stosunków rasowych w Stanach Zjednoczonych. Podejmuje próbę interpretacji scen i metafor filmu w świetle genezy i kulturowego znaczenia blackface. W rezultacie artykuł zwraca uwagę na mechanizmy rasistowskiego myślenia w Stanach Zjednoczonych. Na potrzeby wywodu, w artykule blackface należy rozumieć jako zjawisko kulturowe obejmujące symboliczną rolę czarnych ludzi podstawowych dla społeczeństwa amerykańskiego, które artykułuje dwuznaczność celebracji i eksploatacji czerni w amerykańskiej kulturze popularnej.

    słowa kluczowe: blackface; Jordan Peele; Get Out; filmoznawstwo; rasa w Stanach Zjednoczonych

  2. The Birth of a Black Female Superhero in Watchmen (2019)

    Anna Maria Grzybowska
    Anna Maria Grzybowska, The Birth of a Black Female Superhero, „Widok. Teorie i Praktyki Kultury Wizualnej” 2020, nr 28, https://doi.org/10.36854/widok/2020.28.2282

    Artykuł przedstawia analizę rozwoju czarnej postaci kobiecej w serialu Watchmen (2019), wyprodukowanym przez HBO. Przyjmując obraną podczas analizy czarnych superbohaterów przez Adilifu Namę „krytycznie celebrującą perspektywę”, artykuł skupia się na tym, jak serial wypełnia lukę w reprezentacji czarnych superbohaterów poprzez wprowadzenie silnej postaci kobiecej, jak operuje motywem dyskryminacji na tle rasowym oraz jak przedstawia zapowiedź rasowej utopii w kontekście amerykańskiej historii, kultury i polityki. Ponadto, analiza odnosi się również do oryginalnego komiksu Alana Moora o tym samym tytule i pokazuje w jaki sposób serial przekuwa rozczarowanie białym męskim superbohaterem w narrację potencjalnego sukcesu czarnej superbohaterki, czyniąc Angelę właściwym beneficjentem supermocy Doktora Manhattana i być może kogoś, kto byłby inicjatorem przemiany zarówno kulturowej, jak i politycznej.

    słowa kluczowe: Watchmen; science fiction; serial HBO; rasa; superbohaterka; Afrofuturyzm

Punkt widokowy

  1. All White People Still Look The Same To Me

    Ariel Efraim Ashbel, Romm Lewkowicz
    Ariel Efraim Ashbel, Romm Lewkowicz, All White People Still Look The Same To Me, „Widok. Teorie i Praktyki Kultury Wizualnej” 2020, nr 28, https://doi.org/10.36854/widok/2020.28.2290

    Ten projekt to eksperyment z zakresu fikcyjnej antropologii, badającej skopijny reżim białości. Wykorzystując szereg materiałów historycznych, tekstowych i wizualnych, projekt analizuje performatywną ewolucję inności na Zachodzie, od imperialnych ludzkich zoo po współczesne trendy w teatrze dokumentalnym. Dekonstruuje i oddaje się procesowi tworzenia wizerunku autentycznej inności, z jej odurzającą mocą sprawiania, że białość znika. Projekt splata fragmenty wideo w tkaninę tekstowych i wizualnych interwencji autorstwa performera Ariela Ashbela i antropologa Romma Lewkowicza. To inwentarz performatywnych nieprzezroczystości przerywających reżimy reprezentacji.

    słowa kluczowe: supremacja; białość; antropologia; Hegel; niewolnik; pan; rasa

Perspektywy

  1. Kwestionariusz: kultura wizualna rasy

    Gabriel Mestre Arrioja, Eugenia Siapera, Andrea Průchová Hrůzová, Thuc Linh Nguyen Vu, Margaret Amaka Ohia-Nowak, Hana Umeda, Marta Ziółek, Monika Bobako
    Gabriel Mestre Arrioja, Eugenia Siapera et al., Kwestionariusz, „Widok. Teorie i Praktyki Kultury Wizualnej” 2020, nr 28, https://doi.org/10.36854/widok/2020.28.2295

    Do kuratorek i kuratorów, krytyczek i krytyków, artystek i artystów, teoretyczek i teoretyków wysłaliśmy zaproszenie do rozmowy o skomplikowanych relacjach między obrazami, wyobrażeniami i "rasą". Poniżej publikujemy ich odpowiedzi. Dziękujemy za Wasze głosy.To rozmowa ważna i na czasie.

    słowa kluczowe: rasa; rasizm; czarność; obrazy; widzialność; białość; kultura wizualna

Migawki

  1. Psychoanalityczne diagnozy Frantza Fanona. „Czarna skóra, białe maski” na nowo czytane

    Agnieszka Więckiewicz
    Agnieszka Więckiewicz, Psychoanalityczne diagnozy Frantza Fanona, „Widok. Teorie i Praktyki Kultury Wizualnej” 2020, nr 28, https://doi.org/10.36854/widok/2020.28.2271

    Krytyczne omówienie książki Frantza Fanona Czarna skóra, białe maski, która ukazała się w 2020 roku nakładem Wydawnictwa Karakter.

    słowa kluczowe: Frantz Fanon; psychoanaliza; czarność; rasizm; kolonializm

  2. Czarność w teatrze: ciało i reprezentacja

    Piotr Morawski
    Piotr Morawski, Czarność w teatrze: ciało i reprezentacja, „Widok. Teorie i Praktyki Kultury Wizualnej” 2020, nr 28, https://doi.org/10.36854/widok/2020.28.2305

    Punktem wyjścia jest spektakl Wiktora Bagińskiego Czarna skóra, białe maski (2019) i sposób, w jaki ustanawia on czarność w kulturze polskiej. Strategia Bagińskiego, który traktuje czarne ciało jako archiwum kultury polskiej, rekonstruując historię polskiej czarności pozwala przyjrzeć się innym reprezentacjom czarności w polskim teatrze – Dziadom Radosława Rychcika (2014), Dead Girls Wanted Wiktora Rubina (2019) czy Diabeł i tabliczka czekolady Kuby Kowalskiego (2017). Historia polskiej czarności, jaką wytwarza w spektaklu Bagiński pozwala zakwestionować spójną narrację na temat kultury polskiej, również w warstwie historycznej, sięgającej czasów I Rzeczypospolitej.

    słowa kluczowe: Czarność; historia polski; teatr współczesny; rasizm

  3. Między rozpadem PRL a terapią szokową – społeczna historia sztuki „długich lat 80.”

    Jakub Majmurek
    Jakub Majmurek, Między rozpadem PRL a terapią szokową, „Widok. Teorie i Praktyki Kultury Wizualnej” 2020, nr 28, https://doi.org/10.36854/widok/2020.28.2303

    Omówienie książki Jakuba Banasiaka Proteuszowe czasy. Rozpad państwowego systemu sztuki 1982–1993 (Muzeum Sztuki Nowoczesnej – Akademia Sztuk Pięknych, Warszawa 2020).

    słowa kluczowe: społeczna historia sztuki; długie lata 80.; nowa ekspresja; sztuka przykościelna; transformacja; mecenat państwowy; instytucje sztuki