<p>Susan Schuppli, kadr z filmu <em>Atmospheric Feedback Loops</em>, barwny film wertykalny 35mm z dźwiękiem stereofonicznym, 18 min., 2017, dzięki uprzejmości artystki</p>
<p>Susan Schuppli, kadr z filmu <em>Atmospheric Feedback Loops</em>, barwny film wertykalny 35mm z dźwiękiem stereofonicznym, 18 min., 2017, dzięki uprzejmości artystki</p>

Nr 22: Zobaczyć antropocen

Redaktorzy: Magda Szcześniak, Paweł Mościcki

Susan Schuppli, kadr z filmu Atmospheric Feedback Loops, barwny film wertykalny 35mm z dźwiękiem stereofonicznym, 18 min., 2017, dzięki uprzejmości artystki

Numer współfinansowany przez Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego, ze środków na Działalność Upowszechniającą Naukę w roku 2017, oraz ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego pochodzących z Funduszu Promocji Kultury.

Spis treści

Wstęp

  1. Nowy „Widok”

    Nowy Widok, „Widok. Teorie i Praktyki Kultury Wizualnej” 2018, nr 22, https://doi.org/10.36854/widok/2018.22.1830

  2. Zobaczyć antropocen

    Zobaczyć antropocen, „Widok. Teorie i Praktyki Kultury Wizualnej” 2018, nr 22, https://doi.org/10.36854/widok/2018.22.1768

Punkt widokowy

  1. Tęsknota za krajobrazem – fotografia w dobie antropocenu

    CUCO — curatorial concepts berlin e.V.
    CUCO — curatorial concepts berlin e.V. , Tęsknota za krajobrazem, „Widok. Teorie i Praktyki Kultury Wizualnej” 2018, nr 22, https://www.pismowidok.org/pl/archiwum/2018/22-zobaczyc-antropocen/tesknota-za-krajobrazem

    Tekst kuratorek oraz prezentacja projektu Longing for Landscape – Photography in the Anthropocene, skonstruowanego wokół figury fografa jako badacza struktur antropogenicznych. Wystawa odbyła się w Tieranatomisches Theater Berlin (2016-17).

    słowa kluczowe: antropocen; krajobraz; fotografia

  2. Hałda rokitnikowa

    Diana Lelonek
    Diana Lelonek, Hałda rokitnikowa, „Widok. Teorie i Praktyki Kultury Wizualnej” 2018, nr 22, https://www.pismowidok.org/pl/archiwum/2018/22-zobaczyc-antropocen/halda-rokitnikowa

    Prezentacja projektu Hałda rokitnikowa Diany Lelonek.

    słowa kluczowe: węgiel; antropocen; sztuka; roktinik; Diana Lelonek

  3. Pełzająca katastrofa

    Joanna B. Bednarek
    Joanna B. Bednarek , Pełzająca katastrofa, „Widok. Teorie i Praktyki Kultury Wizualnej” 2018, nr 22, https://doi.org/10.36854/widok/2018.22.1809

    Tekst poświęcony projektowi Hałda rokitnikowa Diany Lelonek. 

    słowa kluczowe: antropocen; sztuka współczesna; rokitnik; kopalnie odkrywkowe

Zbliżenie

  1. Głęboki czas planetarnych problemów. Notatki o polityce kulturowej mediów i materialności

    Jussi Parikka
    Jussi Parikka, Głęboki czas planetarnych problemów, „Widok. Teorie i Praktyki Kultury Wizualnej” 2018, nr 22, https://doi.org/10.36854/widok/2018.22.1793

    Przekład artykułu Deep Times of Planetary Trouble, który ukazał się pierwotnie w piśmie „Cultural Politics” 2016, nr 3.

    Artykuł podejmuje refleksję na temat geologii mediów. Zwraca uwagę na głębokie związki między obszarem wymiany kulturowej i medialnej a ukrytymi procesami geopolitycznymi oraz klimatycznymi.

    słowa kluczowe: geologia mediów; antropocen; zmiana klimatu; przemoc technologiczna; teoria mediów

  2. World of Matter. An Eco-aesthetic Approach to the Complex ‘Ecologies’ of Matter

    Ana Varas Ibarra
    Ana Varas Ibarra, World of Matter , „Widok. Teorie i Praktyki Kultury Wizualnej” 2018, nr 22, https://doi.org/10.36854/widok/2018.22.1802

    Podczas gdy media głównego nurtu i przemysł rozrywkowy proponują nam niekończącą się emisję apokaliptycznych obrazów i scenariuszy, ukazujących nieuniknioną katastrofę ekologiczną, nowa fala ekoestetycznych praktyk stara się uwidocznić nieoczywiste i złożone ekologie globalnych sił, które przyczyniły się do ustanowienia nowej epoki geologicznej. Autorka koncentruje się na projektach World of Matter, międzynarodowego i interdyscplinarnego kolektywu artystyczno-badawczego, eksplorującego synergię systemów społecznych, politycznych i ekologicznych. Wykorzystując narzędzia analizy postkolonialnej, autorka dowodzi, że World of Matter proponują nowe rozumienie kryzysu ekologicznego, dokonują demokratyzacji dyskursu antropocenicznego oraz proponują nowy język estetyczny. 

    słowa kluczowe: antropocen; World of Matter; sztuka; kultura wizualna; wizualny aktywizm

  3. The Climate Witness: A Visual Phenomenon Developed by the Climate Movement to Address Responsibility in Matters of Climate Change and Expand Experiential Space

    Henning Arnecke
    Henning Arnecke, The Climate Witness, „Widok. Teorie i Praktyki Kultury Wizualnej” 2018, nr 22, https://doi.org/10.36854/widok/2018.22.1770

    Organizacje pozarządowe zaangażowane w ruch klimatyczny próbują przy pomocy tzw. świadków klimatycznych pokazać łańcuch odpowiedzialności poszczególnych sprawców wobec ofiar zmian klimatycznych. Poprzez obrazy związane z wydarzeniami i świadectwami osób, które ucierpiały na skutek zmian klimatycznych, zagrożenia związane z antropogenicznymi zmianami klimatycznymi są przekazywane ludziom również w bezpieczniejszych klimatycznie częściach świata. Strategie obrazowe związane z przedstawianiem świadectw ofiar zmian klimatycznych postrzegać jako odpowiedź na szeroko rozpowszechnioną, ale bardzo krótkotrwałą tezę o "niereprezentatywności" zmian klimatu.

    słowa kluczowe: klimat; świadek; antropocen; ofiara; sprawca; obraz

  4. Natura jako kurator. Dziedzictwo kulturowe w epoce antropocenu

    Monika Stobiecka
    Monika Stobiecka, Natura jako kurator, „Widok. Teorie i Praktyki Kultury Wizualnej” 2018, nr 22, https://doi.org/10.36854/widok/2018.22.1801

    Tekst jest próbą refleksji nad statusem dziedzictwa kulturowego w dobie antropocenu w odniesieniu do popularnego horyzontu nowego materializmu. Autorka stawia pytania o kondycję materialnych zabytków wobec przemian naturalnych i postnaturalnych, charakter tych metamorfoz, jak również potencjalne strategii dla dziedzictwa wobec destrukcji. Ilustracją dla powyższych refleksji jest przykład zintensyfikowanej erozji (post)naturalnej na stanowisku archeologicznym w jordańskiej Petrze. Rozważania te służą w dalszej kolejności do rewaluacji pojęcia materialnego dziedzictwa kulturowego przy użyciu perspektyw witalistycznego materializmu, sprawczego realizmu i teorii nomadycznego podmiotu. Refleksja nad dynamiką i biologizmem pozwala powiązać nową ontologię obiektów z alternatywnymi ścieżkami ochrony i opieki nad zabytkami.

    słowa kluczowe: dziedzictwo kulturowe; naturo-kultura; postnatura; antropocen; nowy materializm

  5. Self-Capture in the Anthropocene: The Expedition Paintings of Alexis Rockman

    Rachel Magdeburg
    Rachel Magdeburg, Self-Capture in the Anthropocene, „Widok. Teorie i Praktyki Kultury Wizualnej” 2018, nr 22, https://doi.org/10.36854/widok/2018.22.1776

    W niniejszym artykule, rozpatrywać będę współczesne dzieła malarskie autorstwa amerykańskiego artysty Alexisa Rockmana z punktu widzenia antropocenu i dyskutować z paradoksami, które obejmuje niniejsze pojęcie, a które funkcjonują w kontekście rockmanowskiej ikonografii ludzkiego, nieludzkiego, i postludzkiego. W eseju skupiam się na pracach Rockmana eksplorujących koncepcję globalnego Południa, która obejmuje szereg wizualnych metonimii niewoli, ukazujących człowieka w pułapce antropocenu swojego własnego autorstwa. Rockman sięga po autoportret by naświetlić problemy wynikające z ekspedycji odtwarzających dawne poszukiwania artystyczno-kolonialne. Posiłkując się koncepcją ‘dekolonizacji’ opracowaną przez T.J. Demosa, interpretuję prace Rockmana, uwidaczniając leżące u ich podłoża poważne dylematy, podkreślam, jak istotne jest włączenie zarówno malarstwa jak i figury ludzkiej w ramy rodzącej się sztuki antropocenu, jak również zaznaczam kluczowe znaczenie artystycznej interpretacji antropocenu dla wsparcia badaczy i naukowców stojących w obliczu przeszkód natury politycznej.

    słowa kluczowe: antropocen; autoportret; kolonizacja; kolonializm; Alexis Rockman; malarstwo współczesne

  6. Awangarda wrażliwości. O „Drzewach” Grzegorza Królikiewicza

    Sylwia Borowska-Kazimiruk
    Sylwia Borowska-Kazimiruk, Awangarda wrażliwości, „Widok. Teorie i Praktyki Kultury Wizualnej” 2018, nr 22, https://doi.org/10.36854/widok/2018.22.1780

    Autorka podejmuje próbę podwójnej analizy Drzew (1994) Grzegorza Królikiewicza: jako opowieści o czasach polskiej transformacji z jednej strony, z drugiej zaś jako ekohorroru problematyzującego relacje między człowiekiem a światem roślin. Przedstawienie obu tych ścieżek odczytania filmu prowadzi ku pytaniu o przyczyny porażki tego filmowego projektu. Drzewa niejako podwójnie wypadają bowiem w efekcie z ram wizualnych narracji lat 90., a tym samym stają się także historią o warunkach samego opowiadania o społecznych kosztach przemian ustrojowych i problemach z konstruowaniem wizualnych reprezentacji ekokrytycznych.

    słowa kluczowe: Grzegorz Królikiewicz; film Drzewa; polska transformacja 1989; antropocen; przestrzeń

  7. Język, ciało, natura. Zmagania z reprezentacją katastrofy kysztymskiej w „Plutopii” Kate Brown

    Kamila Gieba
    Kamila Gieba, Język, ciało, natura, „Widok. Teorie i Praktyki Kultury Wizualnej” 2018, nr 22, https://doi.org/10.36854/widok/2018.22.1798

    Artykuł dotyczy sposobów reprezentacji katastrofy kysztymskiej w reportażu Kate Brown Plutopia. Atomowe miasta i nieznane katastrofy nuklearne. W 1957 roku na skutek wybuchu w radzieckim kombinacie plutonowym Majak doszło do olbrzymiego skażenia środowiska, które do 1992 roku pozostawało objęte ścisłą tajemnicą. Katastrofa kysztymska jest tematem nieobecnym we współczesnych tekstach kultury, chociaż jej rozmiar niemal dorównuje katastrofie czarnobylskiej. Problemy z jej reprezentacją wynikają z nieuchwytności percepcyjnej promieniotwórczego skażenia. W artykule przedstawiono tę problematykę w trzech aspektach: w odniesieniu do kognitywnej teorii metafory, do figury chorego ciała jako nośnika pamięci oraz do zagadnienia niewidzialności krajobrazu atomowego.

    słowa kluczowe: Kate Brown; Plutopia; elektrownia atomowa; wybuch atomowy; antropocen; reprezentacja katastrofy

Panorama

  1. Trzy figury chłopa. O atelierowych fotografiach Feliksa Boronia z 1861 roku

    Agata Koprowicz
    Agata Koprowicz, Trzy figury chłopa, „Widok. Teorie i Praktyki Kultury Wizualnej” 2018, nr 22, https://doi.org/10.36854/widok/2018.22.1781

    Artykuł analizuje trzy atelierowe fotografie przedstawiające chłopa z podkrakowskiej wsi Kaszów, Feliksa Boronia. W 1861 roku Boroń wyruszył na pieszą pielgrzymkę do Rzymu, a w 1863 roku – do Palestyny. Podczas jego pobytu w Warszawie w październiku 1861 został on sfotografowany przez Karola Beyera. Pierwsze ze zdjęć wykorzystano propagandowo na potrzeby manifestacji patriotycznej (figura chłopa-patrioty), drugie stało się inspiracją dla ilustratora relacji z podróży Boronia z moralizatorskim wkładem jej autora Walerego Wielogłowskiego (figura chłopa-wzoru), trzecie wykorzystano przy publikacji życiorysu Boronia w „Tygodniku Ilustrowanym” (figura chłopa-indywidualisty).

    słowa kluczowe: Feliks Boroń; Karol Beyer; fotografia polska – XIX wiek; sprawa chłopska w Polsce

Migawki

  1. Fotosynteza pamięci. Roślinna pamięć o katastrofie

    Aleksandra Brylska
    Aleksandra Brylska, Fotosynteza pamięci, „Widok. Teorie i Praktyki Kultury Wizualnej” 2018, nr 22, https://doi.org/10.36854/widok/2018.22.1779

    Omówienie książki The Chernobyl Herbarium. Fragments of an Exploded Consciousness Michael Mardera i Anaïs Tondeur. Autorka podejmuje próbę odpowiedzi na pytanie o nieludzkie formy tworzenia wiedzy. Traktując katastrofę elektrowni jądrowej w Czarnobylu jako pierwszy objaw kryzysu poznania w dobie antropocenu, bada sposób, w jaki fotogramy roślin zawarte w książce są wynikiem współtworzenia przez nie reprezentacji i pamięci środowiskowych wydarzeń granicznych z ludźmi.

    słowa kluczowe: Czarnobyl; fotografia; posthumanizm

  2. Zapomnieć Latoura? Globalne ocieplenie i koniec kondycji ponowoczesnej

    Łukasz Moll
    Łukasz Moll, Zapomnieć Latoura?, „Widok. Teorie i Praktyki Kultury Wizualnej” 2018, nr 22, https://doi.org/10.36854/widok/2018.22.1782

    Artykuł jest recenzją książki The Progress of This Storm. Nature and Society in a Worming World Andreasa Malma (Verso, London–New York, 2018).

    słowa kluczowe: antropocen, postmodernizm, teoria krytyczna, Andreas Malm, zmiany klimatyczne

  3. Trzy ziemskie wystawy

    Aleksander Kmak
    Aleksander Kmak, Trzy ziemskie wystawy, „Widok. Teorie i Praktyki Kultury Wizualnej” 2018, nr 22, https://doi.org/10.36854/widok/2018.22.1796

    Recenzja trzech wystaw poświęconych problematyce antropocenu pokazywanych w ostatnich miesiącach w Polsce: Bezludzkiej Ziemi oraz Forensic Architecture w Centrum Sztuki Współczesnej Zamek Ujazdowski w Warszawie, oraz Zjednoczonej Pangei w Muzeum Sztuki w Łodzi.

    słowa kluczowe: antropocen; sztuka współczesna; wystawy

  4. Uświadomiony koniec

    Adam Robiński
    Adam Robiński, Uświadomiony koniec, „Widok. Teorie i Praktyki Kultury Wizualnej” 2018, nr 22, https://doi.org/10.36854/widok/2018.22.1806

    Recenzja aktualnych pozycji książkowych poświęconych epoce Antropocenu. 

    słowa kluczowe: antropocen; bezradność; eseistyka