<p>Zdjęcie na okładce: Flora Gomes trzymający klaps podczas kręcenia <em>Guiné-Bissau, 6 Anos Depois</em>, 1980 (film nieukończony). © INCA Guinea-Bissau, José Cobumba, Josefina Crato, Flora Gomes, Sana na N’Hada</p>
<p>Zdjęcie na okładce: Flora Gomes trzymający klaps podczas kręcenia <em>Guiné-Bissau, 6 Anos Depois</em>, 1980 (film nieukończony). © INCA Guinea-Bissau, José Cobumba, Josefina Crato, Flora Gomes, Sana na N’Hada</p>

Nr 7: Postkolonialne archiwa obrazów

Redaktor: Tomasz Szerszeń

Zdjęcie na okładce: Flora Gomes trzymający klaps podczas kręcenia Guiné-Bissau, 6 Anos Depois, 1980 (film nieukończony). © INCA Guinea-Bissau, José Cobumba, Josefina Crato, Flora Gomes, Sana na N’Hada

Dofinansowano ze środków Rektora Uniwersytetu Warszawskiego i Dziekana Wydziału Polonistyki UW oraz Centrum Humanistyki Cyfrowej Instytutu Badań Literackich Polskiej Akademii Nauk.

Spis treści

Wstęp

  1. Postkolonialne archiwa obrazów

    Postkolonialne archiwa obrazów, „Widok. Teorie i Praktyki Kultury Wizualnej” 2014, nr 7, https://doi.org/10.36854/widok/2014.7.1080

    Wprowadzenie do numeru 7/2014.

    słowa kluczowe: archiwum; postkolonializm; kolonializm; obrazy

Punkt widokowy

  1. Alang Transfer

    Janek Simon
    Janek Simon, Alang Transfer, „Widok. Teorie i Praktyki Kultury Wizualnej” 2014, nr 7, https://doi.org/10.36854/widok/2014.7.1081

    Prezentacja projektu Janka Simona Alang Transfer (2014).

    słowa kluczowe: historia; kolonializm; Indie; Madagaskar; Nigeria

  2. Materialista historyczny w Nollywood

    Michał Pospiszyl
    Michał Pospiszyl, Materialista historyczny w Nollywood, „Widok. Teorie i Praktyki Kultury Wizualnej” 2014, nr 7, https://doi.org/10.36854/widok/2014.7.1083

    Tekst towarzyszy prezentacji projektu Jana Simona Alang Transfer. W swoich projektach realizowanych w Indiach, na Madagaskarze, jak i w Nigerii polski artysta łamie linearną historię kolonialnej zależności, profanując ją, czy też odsłaniając możliwość pomyślenia jej w inny – bardziej autonomiczny – sposób.

    słowa kluczowe: Nollywood; materializm historyczny; maszyna antropologiczna; Janek Simon

  3. Album

    Sammy Baloji
    Sammy Baloji, Album, „Widok. Teorie i Praktyki Kultury Wizualnej” 2014, nr 7, https://doi.org/10.36854/widok/2014.7.1084

    Prezentacja projektu Sammy'ego Balojia Album (2013).

    słowa kluczowe: album; fotografia; Belgijskie Kongo; Afryka; kolonializm

  4. Album zdjęć. Album

    Tomasz Szerszeń
    Tomasz Szerszeń, Album zdjęć. Album, „Widok. Teorie i Praktyki Kultury Wizualnej” 2014, nr 7, https://doi.org/10.36854/widok/2014.7.1086

    Tekst poświęcony jest projektowi kongijskiego artysty Sammy'ego Baloji'ego Album (2013). Baloji w swoim cyklu łączy historyczne fotografie belgijskiego podróżnika i myśliwego Henry'ego Pauwelsa eksplorującego Kongo w latach 1911-13 ze współczesnymi zdjęciami ukazującymi przemoc i konflikty w tym samym regionie, tylko dzisiaj. Album lokuje się więc z pewnością w kręgu „kolonialnej hauntologii” w rozumieniu T.J. Demosa. Album pozostaje narzędziem do zawieszania sensu, do ożywiania historii w sposób, który raczej mnoży pytania, niż daje konkretne odpowiedzi. Taki sposób rozumienia czasowości, rozumienia historii, powraca nieustannie również w innych projektach kongijskiego artysty.

    słowa kluczowe: album; fotografia; Belgijskie Kongo; Afryka; Sammy Baloji; kolonializm

Zbliżenie

  1. Widmologia kolonialna. "Vita Nova" Vincenta Meessena

    T.J. Demos
    T.J. Demos, Widmologia kolonialna. "Vita Nova" Vincenta Meessena, „Widok. Teorie i Praktyki Kultury Wizualnej” 2014, nr 7, https://doi.org/10.36854/widok/2014.7.1087

    Przekład rozdziału z książki T.J. Demosa Return to the Postcolony: Spectres of Colonialism in Contemporary Art (Sternberg Press, Berlin 2013).

    słowa kluczowe: Vincent Meessen; kolonializm; widmologia

  2. Przed "Six years after". Notatki o powrocie pewnego archiwum filmowego w Gwinei-Bissau

    Tobias Hering
    Tobias Hering, Przed "Six years after". , „Widok. Teorie i Praktyki Kultury Wizualnej” 2014, nr 7, https://doi.org/10.36854/widok/2014.7.1089

    W 2011 roku artystka Filipa César miała możliwość pracy w archiwach Instituto Nacional de Cinema e Audiovisual (INCA) w Bissau, w których przechowywane są materiały filmowe z okresu wojny wyzwoleńczej i pierwszych lat niepodległości Gwinei-Bissau (1972-1980). Razem z dwoma zaangażowanymi reżyserami z Gwinei-Bissau (Flora Gomes i Sana na N'Hada) i grupą badaczy i filmowców z tego kraju, Filipa César pracuje od tego momentu nad rozmaitymi, często eksperymentalnymi formami ukazania i rewaluacji tego archiwum. Tobias Hering uczestniczył na wielu poziomach w tym procesie i poświęcił temu projektowi esej Before six years after, opublikowany z okazji wystawy Filipy César w Jeu de Paume w Paryżu (2012). Tekst ten jest rozszerzoną i krytycznie zrewidowaną wersją tamtego eseju.

    słowa kluczowe: Filipa César; Guinea-Bissau; archiwum; film

  3. „Stojąc, wyeksponowani w ten sposób…”. Od „ludzkiego zoo” do „ludzkiej instalacji” i z powrotem, czyli co począć z obrazami hegemonicznej opresji

    Olga Stanisławska
    Olga Stanisławska, „Stojąc, wyeksponowani w ten sposób…”. , „Widok. Teorie i Praktyki Kultury Wizualnej” 2014, nr 7, https://doi.org/10.36854/widok/2014.7.1091

    Tekst obiera za punkt wyjścia polemikę wokół instalacji/spektaklu Bretta Bailey’a Exhibit B, w którym reżyser odwoływał się do idei „ludzkiego zoo”. Dlaczego ten – antyrasistowski w założeniu – projekt wywołał protesty i oskarżenia o rasizm? Stawiając pytanie szerzej: czy importując do dyskursu krytycznego obrazy hegemonicznej opresji, można uniknąć ryzyka, że powtórzy się ich opresywne oddziaływanie?

    słowa kluczowe: Brett Bailey; „ludzkie zoo”; antyrasizm

  4. Szyby Afryki

    Tomasz Szerszeń
    Tomasz Szerszeń, Szyby Afryki, „Widok. Teorie i Praktyki Kultury Wizualnej” 2014, nr 7, https://doi.org/10.36854/widok/2014.7.1093

    Appunti per una Orestiada Africana Piera Paola Pasoliniego to palimpsestowy filmowy esej lokujący się na styku kina zaangażowanego i filmowego autoportretu, postkolonialnej panoramy i reinterpretacji mitologii. Artykuł jest próbą analizy filmu, w której punktem wyjścia jest jego pierwsze ujęcie, pokazujące reżysera odbijającego się w szybie jednego z afrykańskich sklepów. Jakie jest znaczenie tego motywu w postkolonialnym kontekście?

    słowa kluczowe: Pier Paolo Pasolini; Afryka; kino zaangażowane; autoportret; postkolonializm

  5. W kraju młodych boginek

    Małgorzata Maria Grąbczewska
    Małgorzata Maria Grąbczewska, W kraju młodych boginek, „Widok. Teorie i Praktyki Kultury Wizualnej” 2014, nr 7, https://doi.org/10.36854/widok/2014.7.1094

    Esej przedstawia dynamikę relacji między fotografią a polityką i praktyką kolonialną, na przykładzie działalności i prac Kazimierza Zagórskiego, działającego w Kongo w latach 20. i 30. XX w. Zestawienie serii fotografii fryzur autorstwa Zagórskiego ze współczesnymi pracami J. D. ‘Okhai Ojeikere i Lorny Simpson pokazuje rolę fotografii w konstruowaniu naznaczonej przemocą kolonialnej dominacji, ale też budowaniu postkolonialnej tożsamości wolności.

    słowa kluczowe: Kazimierz Zagórski; Kongo; kolonializm; fotografia

  6. Haiti Letha. Pokusy egzotyki

    Sławomir Sikora
    Sławomir Sikora, Haiti Letha. Pokusy egzotyki, „Widok. Teorie i Praktyki Kultury Wizualnej” 2014, nr 7, https://doi.org/10.36854/widok/2014.7.1095

    Film Jørgena Letha Haiti. Bez tytułu (1996) we frapujący sposób ukazuje kraj w dobie przemian politycznych i zamieszania pierwszej połowy lat 90. XX w. Leth nie tworzy liniowej narracji, lecz raczej dzięki przemyślanym zabiegom montażowym konstruuje heteroglotyczny „film gęsty” (terminu tego nie należy utożsamiać ze znanym „opisem gęstym” Clifforda Geertza). Obraz Letha może jednak budzić również niepokój z uwagi na to, jak filmowiec odnosi się m.in. do kwestii egzotyzacji i nostalgii. Tym m.in. zagadnieniom poświęcony jest tekst.

    słowa kluczowe: Jørgen Leth; Haiti; „film gęsty”; film

Panorama

  1. Fragmenty, albo przeznaczenia fotografii

    Hannah Feldman
    Hannah Feldman, Fragmenty, albo przeznaczenia fotografii, „Widok. Teorie i Praktyki Kultury Wizualnej” 2014, nr 7, https://doi.org/10.36854/widok/2014.7.1097

    Przekład rozdziału Fragments; or, The Ends of Photography z książki From a Nation Torn: Decolonizing Art and Representation in France, 1945–1962 (Duke University Press 2014).

    Autorka analizuje w nim projekt Les voix du silence André Malraux jako w istocie współbieżny z polityką historyczną i kolonialną państwa francuskiego w okresie pod drugiej wojnie światowej, naznaczonym niesławną pamięcią o okresie Vichy z jednej strony, a z drugiej – rozwojem ruchów emancypacyjnych we francuskich koloniach. Feldman bierze pod uwagę zarówno treści – dzieła sztuki – uwzględnione przez Malraux w jego obrazie sztuki świata, jak i jego metodę, w tym swoiste użycie fotografii.

    słowa kluczowe: fragment; dekolonizacja; André Malraux; Francja; fotografia

  2. Kolonializm na afiszu. Impressions d’Afrique Raymonda Roussela

    Tomasz Swoboda
    Tomasz Swoboda, Kolonializm na afiszu. Impressions d’Afrique Raymonda Roussela, „Widok. Teorie i Praktyki Kultury Wizualnej” 2014, nr 7, https://doi.org/10.36854/widok/2014.7.1099

    Tekst jest próbą interpretacji afisza teatralnego do sztuki Raymonda Roussela Impressions d'Afrique w świetle eksperymentalnej twórczości autora oraz kolonialnych stereotypów z początku XX wieku. Afisz wchodzi z tymi dwoma kontekstami w dwa różne, dysonansowe i komplementarne dialogi, które podważają jednoznaczny charakter przedstawienia i kwestionują jego realizm. Powieść Roussela, sztuka na jej podstawie oraz reklamujący ją afisz prowadzą ironiczną grę z kolonialną tradycją i ujawniają w niej swój dekonstrukcyjny potencjał.

    słowa kluczowe: Raymond Roussel; Afryka; kolonialne stereotypy; powieść; afisz

Perspektywy

  1. Postcolonial Museum Laboratory, Clémentine Deliss in conversation with Joanna Sokołowska

    Clémentine Deliss, Joanna Sokołowska
    Clémentine Deliss, Joanna Sokołowska, Postcolonial Museum Laboratory, Clémentine Deliss in conversation, „Widok. Teorie i Praktyki Kultury Wizualnej” 2014, nr 7, https://doi.org/10.36854/widok/2014.7.1431

    Zapis rozmowy pomiędzy Clémentine Deliss, dyrektorką Weltkulturen Museum we Frankfurcie, i Joanną Sokołowską, kuratorką w Muzeum Sztuki w Łodzi, na temat nowych, eksperymentalnych projektów badawczych i ekspozycyjnych mających miejsce w Weltkulturen Museum.

    słowa kluczowe: Clémentine Deliss; Joanna Sokołowska; postkolonializm; Weltkulturen Museum

  2. „Umarł Mickiewicz, narodził się Grąbczewski…”. O migrowaniu do Orientu i migrowaniu Orientu

    Max Cegielski, Katarzyna Bojarska, Katarzyna Czeczot
    Max Cegielski, Katarzyna Bojarska et al., „Umarł Mickiewicz, narodził się Grąbczewski…”. , „Widok. Teorie i Praktyki Kultury Wizualnej” 2014, nr 7, https://doi.org/10.36854/widok/2014.7.1100

    Rozmowa z pisarzem i kuratorem Maksem Cegielskim o jego dwóch najnowszych projektach, Migrującym Uniwersytecie Mickiewicza w Stambule oraz odtwarzaniu historii polskiego podróżnika i etnografa Bronisława Grąbczewskiego.

    słowa kluczowe: Max Cegielski; Adam Mickiewicz; Bronisław Grąbczewski; etnografia

Migawki

  1. Globalny styl międzynarodowy na Berlin Biennale 8

    Daniel Muzyczuk
    Daniel Muzyczuk, Globalny styl międzynarodowy na Berlin Biennale 8, „Widok. Teorie i Praktyki Kultury Wizualnej” 2014, nr 7, https://doi.org/10.36854/widok/2014.7.1102

    Krótkie krytyczne omówienie 8 biennale sztuki współczesnej w Berlinie kuratorowanego przez Juana A. Gaitána, 29 maja - 3 sierpnia 2014.

    słowa kluczowe: Biennale; Berlin; styl międzynarodowy; postkolonializm; historia; Juan A. Gaitán

  2. Kharkiv Photography School. Group “Shilo” (V. Krasnoshchok, S. Lebedynskyy, V. Trykoz)

    Tatiyana Pavlova
    Tatiyana Pavlova, Kharkiv Photography School. Group “Shilo” , „Widok. Teorie i Praktyki Kultury Wizualnej” 2014, nr 7, https://doi.org/10.36854/widok/2014.7.1432

    Uwagi na temat fotograficznego kolektywu Shilo w kontekście współczesnej ukraińskiej fotografii. Wystawa Grupa Shilo / Finished Dissertation, Władysław Krasnoszczok / Tretiakovka była prezentowana jesienią 2014 roku w Galerii Asymetria w Warszawie. 

    słowa kluczowe: Grupa Shilo; Ukraina; fotografia; Vladyslav Krasnoshchok; Sergiy Lebedynskyy; Vadym Trykoz

  3. Postępowi higieniści i rozpruwacze murów

    Katarzyna Bojarska
    Katarzyna Bojarska, Postępowi higieniści i rozpruwacze murów, „Widok. Teorie i Praktyki Kultury Wizualnej” 2014, nr 7, https://doi.org/10.36854/widok/2014.7.1104

    Krytyczne omówienie dwóch wystaw kuratorowanych przez Andę Rottenberg, Postęp i higiena oraz Unsubscribe Gregora Schneidera w warszawskiej Zachęcie.

    słowa kluczowe: Anda Rottenberg; Zachęta - Narodowa Galeria Sztuki; przemoc; modernizacja; biopolityka

  4. Tysiące utraconych zdarzeń. O wystawie prac Marii Bartuszovej w warszawskim MSN

    Tatiyana Pavlova
    Tatiyana Pavlova, Tysiące utraconych zdarzeń. , „Widok. Teorie i Praktyki Kultury Wizualnej” 2014, nr 7, https://doi.org/10.36854/widok/2014.7.1105

    Recenzja wystawy "Formy przejściowe. Maria Bartuszová", Maria Bartuszová, kuratorki: Marta Dziewańska, Gabriela Garlatyová, 26 września 2014 – 6 stycznia 2015.

    słowa kluczowe: Maria Bartuszová; Maria Bartuszová; Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie; genealogia; Michel Foucault