Spis treści
Wstęp
-
Warszawa – Moskwa. Pomniki transformacji
Krzysztof Pijarski
adres bibliograficznyKrzysztof Pijarski, Warszawa – Moskwa. Pomniki transformacji, „Widok. Teorie i Praktyki Kultury Wizualnej” 2015, nr 9, https://doi.org/10.36854/widok/2015.9.1016Wprowadzenie do numeru.
Zbliżenie
-
The Stadium as a Witness. A Story of a Changing Monument
Helena Patzer, Magdalena Góralska, Małgorzata Winkowska
adres bibliograficznyHelena Patzer, Magdalena Góralska et al., The Stadium as a Witness. A Story of a Changing Monument, „Widok. Teorie i Praktyki Kultury Wizualnej” 2015, nr 9, https://doi.org/10.36854/widok/2015.9.1162W artykule rozpatrujemy przykład Stadionu Narodowego / Dziesięciolecia jako pomnika przemian, w którym odbijają i uwidaczniają się konflikty zachodzące w społeczeństwie. Skupiamy się na Stadionie z powodu jego symboliki, obecnej zarówno przed, jak i po przemianach ustrojowych. Stadion został wybudowany w 1955 roku jako symbol przemian społecznych. Początkowo imponujący, zaczął popadać w ruinę, i w końcu został przemieniony w wielki bazar - miejsce pracy zarówno Polaków, jak i wielu imigrantów. W latach 2008-2012 Stadion przeszedł kolejną przemianę, stając się Stadionem Narodowym. W artykule pokazujemy znaczenie Stadionu, którego transformacja może służyć za przyczynek do analizy zmian w przestrzeni publicznej post-socjalistycznej Polski jak i społecznego stosunku do tych zmian.
-
Rainbow in Flames
Weronika Plińska
adres bibliograficznyWeronika Plińska, Rainbow in Flames, „Widok. Teorie i Praktyki Kultury Wizualnej” 2015, nr 9, https://doi.org/10.36854/widok/2015.9.1164„Tęcza” Julity Wójcik powstała w efekcie projektu partycypacyjnego przeprowadzonego przez artystkę w pokamedulskim klasztorze w Wigrach w 2010 roku. W 2012 roku rzeźba została odbudowana i przewieziona do Brukseli, gdzie postawiono ją naprzeciw Parlamentu Europejskiego. W 2012 roku, „Tęcza” powróciła do Warszawy, gdzie umieszczono ją na Placu Zbawiciela.
W latach 2012-2015 „Tęcza” była wielokrotnie niszczona i odbudowywana w efekcie konfliktów pomiędzy jej zwolennikami i przeciwnikami. W tym artykule, w oparciu o przeprowadzone przeze mnie badania etnograficzne, zaprezentuję wybrane przypadki zawłaszczania „Tęczy”. Pokażę, w jaki sposób „Tęcza”, otoczona przez swoje materialne i niematerialne infrastruktury, stała się pewnego rodzaju „urządzeniem”. W mojej interpretacji, „Tęcza” to Gellowska „pułapka” (1996, 1998), rozumiana, za Rogerem Sansi (2014), jako „dar”, który, na zasadzie interpelacji, powołuje do życia nowe podmioty polityczne – tych, którzy rozpoznają w sobie jego „znalazców”.
-
Monumentality Ephemerated
Nina Sosna
adres bibliograficznyNina Sosna, Monumentality Ephemerated, „Widok. Teorie i Praktyki Kultury Wizualnej” 2015, nr 9, https://doi.org/10.36854/widok/2015.9.1167Moskiewskie pomniki zdają się paradoksalnie zawieszone między ciężką materialnością a ulotną pamięcią, którą mają kształtować. Ciąg gestów wymazywania materialnej warstwy historycznych obiektów, rozpoczęty około 1917 roku, został wzmocniony przez nowoczesne technologie przekazywania i zbierania danych poza umysłami ludzi. Do skutków tego procesu należy zaliczyć rozproszenie pola wizualnego i utratę narzędzi orientowania się w nim, a więc destabilizację pozycji podmiotu w jego otoczeniu. Ów efekt zawrotu głowy jest studiowany – z wykorzystaniem narzędzi pojęciowych, jakich dostarczają Lyotard i Stiegler – na przykładzie WDNCh (Wystawy Osiągnięć Gospodarki Narodowej ZSRR), a więc miejsca, w którym za jednym zamachem rozwiązano problemy ideologiczne i praktyczne, gdzie nakładają się na siebie dwie historie dwóch państw, oraz gdzie otwiera się otchłań martwej zony wizualności.
-
The Bolotnaya Square: Urban Design in Moscow between social activities and political protests
Evgenia Abramova
adres bibliograficznyEvgenia Abramova, The Bolotnaya Square: Urban Design in Moscow between social..., „Widok. Teorie i Praktyki Kultury Wizualnej” 2015, nr 9, https://doi.org/10.36854/widok/2015.9.1169Celem artykuły jest przeanalizowanie tak zwanego "zwrotu ku miastu Moskwie: w następstwie którego miasto doświadczyło wzrostu zainteresowania rozwojem postsowicekiej struktury urbanistycznej; planowanie przestrzenne uważa się za jedno z narzędzi tego rozwoju. Z jednej strony zwrot ku planowaniu przestrzennemu zasadza się na trosce o zieleń, miejsca dla pieszych oraz życie społeczne; z drugiej zaś strony podważa słę ruchów opozycyjnych w mieście, które także skupiają się na tych ponownie rozwijanych miejscach. Autorka analizuje te sprzeczności między działalnością społeczną a protestami politycznymi na przykładzie Bolotnaya Square, placu, który zyskał popularność w latach 2011-2012 na skutek toczących się tam działań politycznych.
-
Lubyanka Square - the Monument of an Unresolved Conflict
Alexander Makhov
adres bibliograficznyAlexander Makhov, Lubyanka Square - the Monument of an Unresolved Conflict, „Widok. Teorie i Praktyki Kultury Wizualnej” 2015, nr 9, https://doi.org/10.36854/widok/2015.9.1171Artykuł skupia się na analizie placu Lubyanka w Moskwie, który stał się pomnikiem sowieckiego wywiadu i miejscem nierozwiązanego konfliktu między różnymi grupami w społeczeństwie rosyjskim. Przyglądając się historii placu i genezie jego wizerunku, autor usiłuje opisać istotną rolę, jaką Lubyanka pełni we współczesnej rosyjskiej przestrzeni publicznej.
Punkt widokowy
-
1/280
FIlip Skrońc
adres bibliograficznyFIlip Skrońc, 1/280, „Widok. Teorie i Praktyki Kultury Wizualnej” 2015, nr 9, https://doi.org/10.36854/widok/2015.9.1019Prezentacja projektu 1/280.
-
Stadion
Kuba Rubaj
adres bibliograficznyKuba Rubaj, Stadion, „Widok. Teorie i Praktyki Kultury Wizualnej” 2015, nr 9, https://doi.org/10.36854/widok/2015.9.1029Prezentacja projektu Stadion.
-
Just Say No
Ekaterina Lazareva
adres bibliograficznyEkaterina Lazareva, Just Say No, „Widok. Teorie i Praktyki Kultury Wizualnej” 2015, nr 9, https://doi.org/10.36854/widok/2015.9.1033Prezentacja projektu Just Say No (2013)
Panorama
-
Słabe obrazy – obrazy słabych
Marek Krajewski
adres bibliograficznyMarek Krajewski, Słabe obrazy, „Widok. Teorie i Praktyki Kultury Wizualnej” 2015, nr 9, https://doi.org/10.36854/widok/2015.9.1040Autor próbuje odpowiedzieć na dwa podstawowe pytania. Po pierwsze, zastanawia się nad tym, czym są słabe obrazy i jaka jest ich relacja wobec przedstawień silnych, mocnych, sprawczych. Odpowiedź na to pytanie umożliwia przyjrzenie się konstrukcji współczesnego pola wizualnego oraz temu, jak wytwarzana jest zdolność do działania pewnych wizerunków czy ich skuteczność jako środków pobudzania jednostek do działania. Po drugie, pyta, czym są obrazy słabych oraz czy mogą one – i w jakich warunkach – stać się obrazami mocnymi, sprawczymi? Odpowiedź na drugie pytanie służy do pokazania, że dominacja określonych kategorii społecznych opiera się na kontroli nad warunkami dystrybucji obrazów i jest władzą, której bardzo trudno się przeciwstawić. Pesymistyczny charakter wniosków w tekście jest jednak pozorny o tyle, że autor stara się także pokazać, że słabi mają moc sprawczą, ale tylko wówczas, gdy nie próbują wytwarzać obrazów, które mają być mocne i potężne.
-
Odkręcić stan wyjątkowy. Walter Benjamin i krytyka przemocy prawa
Michał Pospiszyl
adres bibliograficznyMichał Pospiszyl, Odkręcić stan wyjątkowy. Walter Benjamin i krytyka przemocy prawa, „Widok. Teorie i Praktyki Kultury Wizualnej” 2015, nr 9, https://doi.org/10.36854/widok/2015.9.1041Esej składa się z czterech części. Pierwsza dotyczy serii trików za pomocą których Benjamin próbuje rozprawić się z faszyzmem. Argumentuję, że strategia ta w wielu punktach przypomina burleski Chaplina i należy ją czytać w kontekście pojęcia komizmu ze Źródła dramatu żałobnego w Niemczech. Druga cześć jest próbą nowej interpretacji Przyczynku do krytyki przemocy. Pokazuję w niej, że istnieje ścisła relacja miedzy czystymi środkami i czystą czy też boską przemocą, która przypomina relację między obrazem dialektycznym (mającym charakter czystej przemocy), a wyzwalaną za jego pomocą – i do tej pory stłumioną – historią oporu klas podporządkowanych (toczącą się w sferze czystych środków). W części trzeciej rekonstruuję spór Benjamina z Adorno, pokazując, że jego niewypowiedzianą stawką jest pojęcie natury (anty-esencjonalistyczne u Benjamina i proto-faszystowskie u Adorno). W czwartej, przekonuję, że to anty-esencjonalistyczne pojęcie natury stoi u podstaw Benjaminowskiej krytyki faszyzmu, kulminującej w pojęciu rzeczywistego/karnawałowego stanu wyjątkowego.
-
Oczy
Klaus Theweleit
adres bibliograficznyKlaus Theweleit, Oczy, „Widok. Teorie i Praktyki Kultury Wizualnej” 2015, nr 9, https://doi.org/10.36854/widok/2015.9.1043Artykuł jest częścią 3. rozdziału Masa i jej przeciwieństwa książki Klausa Theweleita Męskie fantazje, która ukazuje się właśnie nakładem Wydawnictwa Naukowego PWN w przekładzie Michała Herera i Mateusza Falkowskiego.
-
Traumatyczne spotkania
Michael Rothberg
adres bibliograficznyMichael Rothberg, Traumatyczne spotkania, „Widok. Teorie i Praktyki Kultury Wizualnej” 2015, nr 9, https://doi.org/10.36854/widok/2015.9.1044Polski przekład fragmentu rozdziału „Praca świadectwa w epoce dekolonizacji: Kronika jednego lata i pojawienie się ocalałych z Zagłady” książki Michaela Rothberga Pamięć wielokierunkowa. Pamiętanie Zagłady w epoce dekolonizacji. Fragment ten dotyczy pamięci Zagłady i roli ocalałej / świadka w filmie Kronika jednego lata (1961) Jeana Roucha i Edgara Morina.
Perspektywy
-
Ontological Laboratory in the Making: “After Year Zero” and the Resetting of Historical Imagination
Katarzyna Bojarska, Anselm Franke, Annett Busch
adres bibliograficznyKatarzyna Bojarska, Anselm Franke et al., Ontological Laboratory in the Making: “After Year Zero” and..., „Widok. Teorie i Praktyki Kultury Wizualnej” 2015, nr 9, https://doi.org/10.36854/widok/2015.9.1179Rozmowa Katarzyny Bojarskiej z Anselmem Franke i Annett Busch wokół projektu "After Year Zero".
-
Thinking-with-Connections
Paweł Mościcki, Adam Lipszyc, Sigrid Weigel
adres bibliograficznyPaweł Mościcki, Adam Lipszyc et al., Thinking-with-Connections, „Widok. Teorie i Praktyki Kultury Wizualnej” 2015, nr 9, https://doi.org/10.36854/widok/2015.9.1183Wywiad przeprowadzony z prof. Sigrid Weigel, jedną z najważniejszych postaci humanistyki w Niemczech, wieloletnią dyrektorką Zentrum für Literatur und Kulturforrschung w Berlinie. Wywiad dotyczy organizowanych przez centrum projektów badawczych, ogólnych strategii organizowania instytucji oraz indywidualnego dorobky prof. Weigel.
Migawki
-
"Tu było... Tu będzie". Pałac Kultury i Nauki jako pomnik (bez) czasu
Iwona Kurz
adres bibliograficznyIwona Kurz, "Tu było... Tu będzie". Pałac Kultury i Nauki jako pomnik (bez) czasu, „Widok. Teorie i Praktyki Kultury Wizualnej” 2015, nr 9, https://doi.org/10.36854/widok/2015.9.1045Omówienie książek dotyczących Pałacu, które ukazały się latem 2015 roku w związku z 60 rocznicą jego budowy. Rekonstrukcja mitologii otaczającej Pałac.
-
Co widać po wojnie?
Agata Zborowska
adres bibliograficznyAgata Zborowska, Co widać po wojnie?, „Widok. Teorie i Praktyki Kultury Wizualnej” 2015, nr 9, https://doi.org/10.36854/widok/2015.9.1046Recenzja wystawy „Zaraz po wojnie” trwającej do stycznia 2016 roku w Zachęcie – Narodowej Galerii Sztuki. Artykuł sytuuje problematykę wystawy w szerszej perspektywie społeczno-politycznej, krytycznie podejmując najważniejsze wątki i cele stawiane przez kuratorki – Joannę Kordjak i Agnieszkę Szewczyk.
-
Wojna o pokój – ucieczka z dominującej fikcji. Uwagi na marginesie wystawy „Wojna i pokój” oraz w obronie myślenia o wojnie
Katarzyna Bojarska
adres bibliograficznyKatarzyna Bojarska, Wojna o pokój – ucieczka z dominującej fikcji, „Widok. Teorie i Praktyki Kultury Wizualnej” 2015, nr 9, https://doi.org/10.36854/widok/2015.9.1047Krytyczne omówienie wystawy „Wojna i pokój”, zespół kuratorski: Magdalena Linkowska, Paweł Leszkowicz, Tomasz Kitliński, Galeria Labirynt w Lublinie, 11 września – 31 października 2015.
-
Cichy szmer kosmosu. Emil Cieślar i "Solfeż muzyki barw"
Paweł Mościcki
adres bibliograficznyPaweł Mościcki, Cichy szmer kosmosu. Emil Cieślar i "Solfeż muzyki barw", „Widok. Teorie i Praktyki Kultury Wizualnej” 2015, nr 9, https://doi.org/10.36854/widok/2015.9.1056Tekst jest esejem poświęconym wystawie Emila Cieślara "Solfeż muzyki barw" w galerii Pola Magnetyczne w Warszawie.
-
Co odtwarza Zapis?
Krzysztof Świrek
adres bibliograficznyKrzysztof Świrek, Co odtwarza Zapis?, „Widok. Teorie i Praktyki Kultury Wizualnej” 2015, nr 9, https://doi.org/10.36854/widok/2015.9.1144Recenzja wystawy fotograficznej „Zofia Rydet. Zapis 1978-1990” w warszawskim Muzeum Sztuki Nowoczesnej (25 września 2015 – 10 stycznia 2016). Wystawa jest eksploracją archiwum tworzonego przez polską fotografkę przez wiele lat. Ekspozycja pokazuje wielowymiarowość przedsięwzięcia Rydet, będącego jednocześnie projektem estetycznym i badawczym.
-
Laboratorium ciała
Izabela Szymańska
adres bibliograficznyIzabela Szymańska, Laboratorium ciała, „Widok. Teorie i Praktyki Kultury Wizualnej” 2015, nr 9, https://doi.org/10.36854/widok/2015.9.1146Tekst stanowi krytyczne omówienie wystawy "Let's Dance".