Nr 34: Ekonomie obrazów

Spis treści

Wstęp

1. Ekonomie obrazów

   adres bibliograficzny
   Ekonomie obrazów, „Widok. Teorie i Praktyki Kultury Wizualnej” 2022, nr 34, https://doi.org/10.36854/widok/2022.34.2622
   streszczenie

   Wstęp do numeru poświęconego ekonomiom obrazów.

   słowa kluczowe: ekonomia; obrazy; reprodukcja; giełda

Zbliżenie

1. Ikonomia i unerwienie. Przyczynek do genealogii zadłużonego spojrzenia

   Peter Szendy

   adres bibliograficzny
   Peter Szendy, Ikonomia i unerwienie, „Widok. Teorie i Praktyki Kultury Wizualnej” 2022, nr 34, https://doi.org/10.36854/widok/2022.34.2613
   streszczenie

   Artykuł przedstawia koncepcję ikonomii, którą autor konstruuje w oparciu o wnikliwą i systematyczną lekturę pism Waltera Benjamina. Kluczowe jest w tym odczytaniu pojęcie unerwienia (Innervation), pojawiające się u autora Pasaży na kartach wielu tekstów, a które pozwala wyprowadzić genealogię współczesnego "zadłużonego spojrzenia". Esej stanowi jedną z pierwszych manifestacji idei, które autor rozwinął w książce Le supermarché du visible. Essai d'iconomie (Minuit, Paris 2017).

   słowa kluczowe: ikonomia; unerwienie; Walter Benjamin; estetyka; ekonomia

2. The Financial Chart: A Tool, Expressive Visual Object and Performative Agent

   Marcin Krawczyk

   adres bibliograficzny
   Marcin Krawczyk, The Financial Chart, „Widok. Teorie i Praktyki Kultury Wizualnej” 2022, nr 34, https://doi.org/10.36854/widok/2022.34.2655
   streszczenie

   Artykuł argumentuje, że finansowe wykresy są czymś więcej niż tylko użytecznymi narzędziami, które pozwalają inwestorom analizować i wykrywać rynkowe okazje. Są również ekspresyjnymi wizualnymi obiektami i performatywnymi agentami. To pierwsze oznacza, że są pełne różnych znaczeń i odniesień i mogą być postrzegane nie tylko jako zbiory informacji, ale też na inne bardziej ekspresyjne sposoby. To drugie z kolei oznacza, że finansowe wykresy są nie tyle pasywnymi reprezentacjami finansowej wymiany, ile raczej kształtującymi tę wymianę aktywnymi aktorami. Co więcej, jako performatywni agenci finansowe wykresy wnoszą również wkład w konstytucję rynków finansowych, w samo ich funkcjonowanie i istnienie. Wszystko to pokazuje, że finansowe wykresy, a w szerszej perspektywie to, co wizualne, odgrywają istotną i złożoną rolę na rynkach kapitałowych; dużo bardziej istotną i złożoną niż się zazwyczaj zauważa.

   słowa kluczowe: wykresy; rynki finansowe; obrazy; wizualność; ekspresyjność; performatywność

3. Oswajanie płynności. O relacji między materialnością a wartością dzieł sztuki na przykładzie polskich aukcji NFT

   Feliks Tuszko, Mikołaj Lewicki

   adres bibliograficzny
   Feliks Tuszko, Mikołaj Lewicki, Oswajanie płynności, „Widok. Teorie i Praktyki Kultury Wizualnej” 2022, nr 34, https://doi.org/10.36854/widok/2022.34.2627
   streszczenie

   Analiza pozornie niematerialnych obiegów i form cyfrowych dzieł sztuki służy autorom do przedstawienia nowego wymiaru związków między rynkiem sztuki a rynkiem finansowym. Związki te są coraz częściej rozpoznawane i analizowane w naukach społecznych. Pozwalają one lepiej zrozumieć, w jaki sposób następuje przemiana rynków opartych na masowych produktach i standardach w takie, na których najwyższą wartość osiągają pojedyncze i oryginalne towary. Autorzy wskazują, że ucyfrowienie cyrkulacji dzieł sztuki nie oddziela samych dzieł oraz ich cyrkulacji w sieci od dotychczasowych sposobów nadawania im wartości, które stają się coraz bardziej powszechne na rynkach finansowych. Pokazują, jak blisko nowym formom dystrybucji, autoryzacji oraz tworzenia dzieł na bazie blockchainowych technologii do wartościowania i wyceny właściwych dla rynków finansowych. Analizie poddano trzy wydarzenia, które odbyły się w Polsce i były przedstawione jako pierwsze aukcje cyfrowych dzieł sztuki. Autorzy analizują najbardziej obecnie popularne procesy cyrkulacji takich prac, upowszechniające się dzięki blockchainowym rozwiązaniom, przydającym dziełom sztuki unikalny kod cyfrowy – token NFT. By zrozumieć proces przemiany wartościowania i wyceny sztuki w cyfrowych obiegach, warto skoncentrować się na materialności dzieł oraz ich cyfrowych form. W artykule przedstawiono dwa sposoby analizy związków między dziełami sztuki – obiektami – a ich znaczeniami. Pierwszy zakłada, że materialność przenosi znaczenia. W drugim zaś materialność implikuje wielowymiarowe relacje między materialnymi i cyfrowymi obiektami a ludźmi zaangażowanymi w cyrkulację sztuki. Wspólne dla nich są nakierowanie na przyszłą wartość obiektów (dzieł sztuki, tokenów czy aktywów), zapis, który pozwala na kwantyfikację i określanie prawdopodobnej wartości obiektów w przyszłości, oraz osadzenie procesów wartościowania w programowanych środowiskach cyfrowych oraz dyspozytywach rynkowych.

   słowa kluczowe: NFT; rynek sztuki; wartościowanie sztuki; materialność

4. Wąskie wizje cyfrowej rewolucji w mapowaniu. Usytuowanie Canada Geographic Information System w perspektywie feministycznej krytyki nauki i technologii

   Elżbieta Kowalska

   adres bibliograficzny
   Elżbieta Kowalska, Wąskie wizje cyfrowej rewolucji w mapowaniu, „Widok. Teorie i Praktyki Kultury Wizualnej” 2022, nr 34, https://doi.org/10.36854/widok/2022.34.2617
   streszczenie

   Na początku lat 60. XX wieku w Kanadzie rozpoczęto prace nad jednym z najbardziej dziś rozpoznawalnych, „założycielskich” komputerowych systemów do tworzenia przestrzennie zlokalizowanej bazy danych, zawierającej różnorodne dane społeczne, środowiskowe i ekonomiczne, oraz cyfrowej kartografii. To dzięki tym mapom decyzje dotyczące rozwoju ekonomicznego miały być podejmowane sprawniej i lepiej – cały program powstał wraz z inicjatywą wprowadzenia lepszych praktyk zarządzania krajowymi zasobami. Historia tego w pewnym sensie legendarnego programu ma znacznie szerszy wymiar. Owo „lepsze zarządzanie” ostatecznie nie przyniosło korzyści w kontekście rozwoju terenów wiejskich, umocniło natomiast kwitnącą w tym okresie urbanistykę, przemysł oraz nowoczesne koncepcje związane z rekreacją i wypoczynkiem. Canada Geographic Information System (CGIS) pozwalał na produkcję łatwo przyswajalnej kartograficznej formy, która zdawała się kompleksowo i obiektywnie pokazywać mapowane terytorium, ostatecznie zaś wspierała kolonialne schematy ugruntowane w poprzedzających rozwój tego systemu działaniach białych europejskich osadników.

   słowa kluczowe: geographic information system; mapy; kolonializm; feminist science studies; Kanada

5. Burzliwa historia. Obrazy-mapy Franka Bowlinga a koniunktury gospodarki-świata

   Marta Olesik

   adres bibliograficzny
   Marta Olesik, Burzliwa historia, „Widok. Teorie i Praktyki Kultury Wizualnej” 2022, nr 34, https://doi.org/10.36854/widok/2022.34.2634
   streszczenie

   Tekst poświęcony jest ekonomii abstrakcyjnych map-obrazów tworzonych przez Franka Bowlinga w latach 1968-1972. Mapy-obrazy składają się z dużych połaci koloru, które rozciągają się na płaszczyźnie pomyślanej przez Bowlinga jako ekwiwalent transatlantyckiej przestrzeni przepływu kapitału i jako medium osobistego doświadczenia malarza uwikłanego w te przepływy. Globalne doświadczenie wymaga tu dwojakiego rozumienia: jest to wspólny los czarnej transatlantyckiej społeczności oraz jego abstrakcyjna przyczyna, czyli zdekodowane przepływy (Deleuze i Guattari) globalnego rynku. W swoich mapach-malunkach Bowling przepracowuje te dwa znaczenia, które pozostają w stanie permanentnego konfliktu. Tekst skupia się na ekonomii historii zapisanej poprzez dystrybucję farby Bowlinga, ekonomii globalnych i intymnych historii kapitalizmu i ich ekspresji w wizualnym medium koloru.

   słowa kluczowe: malarstwo współczesne; historia kapitalizmu; black studies; Frank Bowling;

Panorama

1. Ikonomia protestów ruchu Occupy z lat 2011–2012 w kontekście strategii przechwycenia

   Emilia Jeziorowska

   adres bibliograficzny
   Emilia Jeziorowska, Ikonomia protestów ruchu Occupy, „Widok. Teorie i Praktyki Kultury Wizualnej” 2022, nr 34, https://doi.org/10.36854/widok/2022.34.2609
   streszczenie

   Artykuł ma na celu przedstawienie relacji zachodzących pomiędzy ruchem Occupy Museums a krytykowanymi przezeń instytucjami kultury na przestrzeni lat 2011-2012 – Museum of Modern Art w Nowym Jorku oraz Tate Modern w Londynie, w kontekście praktyk przejmowania ideowych i artystycznych osiągnięć ruchu podczas Biennale w Berlinie w 2012 roku i Documenta 13 czy wciągnięcia do kolekcji zbioru plakatów związanych z Occupy Wall Street, a także postrzegania roli sztuki i artystów współczesnych przez samych uczestników ruchu Occupy na przykładzie krytyki Damiena Hirsta, skontrastowanej z dobrze przyjętą w londyńskim obozowisku instalacją przypisywaną Banksy’emu.

   słowa kluczowe: sztuka protestu; przechwycenie; détournement; spektakularność; Occupy; Berlin Biennale; Documenta 13; Museum of Modern Art

2. Do utraty wzroku? Kapitalizm inwigilacji, inflacja cyfrowych obrazów i ekonomia patrzenia

   Jerzy Stachowicz

   adres bibliograficzny
   Jerzy Stachowicz, Do utraty wzroku?, „Widok. Teorie i Praktyki Kultury Wizualnej” 2022, nr 34, https://doi.org/10.36854/widok/2022.34.2637
   streszczenie

   Autor artykułu podejmuje temat funkcji i miejsca cyfrowych obrazów w formacji, którą Shoshana Zuboff proponuje nazywać kapitalizmem inwigilacji. Szczególną uwagę zwraca na pojęcie obrazów cyfrowych jako danych oraz na pojęcie ich inflacji. Postępującą nadkonsumpcję i nadprodukcję obrazów można opisać jako inflację rozumianą na trzy sposoby: po pierwsze jako wielkie rozdęcie, rozprzestrzenienie się obrazów w sieci, nad którym nie można zapanować; po drugie jako chorobę cyfrowej sieci, prowadzącą do katastrofalnych skutków; po trzecie wreszcie jako utratę wartości obrazów, którymi się wymieniamy i na które patrzymy. Stachowicz analizuje również temat obrazów w kontekście pracy niematerialnej.

   słowa kluczowe: obrazy cyfrowe; kapitalizm inwigilacji; inflacja; dane; dataizm; ekonomia

3. Gromadzenie zdjęć, albo jak przeobrażają świat cyfrowe obrazy, których nie oglądamy

   Maciej Frąckowiak

   adres bibliograficzny
   Maciej Frąckowiak, Gromadzenie zdjęć, „Widok. Teorie i Praktyki Kultury Wizualnej” 2022, nr 34, https://doi.org/10.36854/widok/2022.34.2646
   streszczenie

   Fotografia to dzisiaj już nie tylko zachwycanie się światem, przypominanie o tych, co odeszli, czy eksperymentowanie z tym, co widzi ludzkie oko, lecz także intensyfikowanie przeżyć czy też gromadzenie społeczności dookoła marek. Zdjęcia jako przedstawienia ustępują – jak to opisują Drozdowski i Krajewski – zdjęciom jako rzeczom, które uruchamiają nie wiedzę czy świadomość, ale zachowania. Nawet jeśli pochylamy się nad zdjęciami jako rzeczami, to koncentrujemy się zwykle nad tymi, które znajdują się w rękach, przed oczami czy na biurkach. W tekście chciałbym postąpić inaczej – zająć się procesem gromadzenia zdjęć, których na co dzień nie oglądamy. By ten cel zrealizować, najpierw zaproponuję pewien sposób rozumienia tego, co to znaczy gromadzić zdjęcia, a w dalszej części tekstu (w oparciu o przykłady zidentyfikowane dzięki netnografi) przybliżę wybrane trendy odpowiedzialne za kulturowy wyraz oraz systemowe skutki gromadzenia zdjęć.

   słowa kluczowe: fotografia; gromadzenie zdjęć; netnografia; datafikacja; kapitalizm

4. Uratować prezydenta. Reperformowanie archiwum

   Izabela Zawadzka

   adres bibliograficzny
   Izabela Zawadzka, Uratować prezydenta, „Widok. Teorie i Praktyki Kultury Wizualnej” 2022, nr 34, https://doi.org/10.36854/widok/2022.34.2606
   streszczenie

   Artykuł jest analizą performansu grupy Public Movement 86. rocznica zamordowania prezydenta Gabriela Narutowicza przez malarza Eligiusza Niewiadomskiego zrealizowanego w 2008 roku w Zachęcie. Autorka opisuje w jaki sposób akcja artystyczna odtwarza energię i afekty zdarzenia odległego w czasie, przy jednoczesnym dokonaniu istotnego przesunięcia akcentów przez autorów i świadomej rezygnacji z pełnego reenactmentu. Performans bazując na archiwum, nawiązuje do aktualnych zdarzeń społeczno-politycznych. Autorka wykorzystując koncepcję historii potencjalnej Arieli Aïshy Azoulay oraz historii-snu Waltera Benjamina, wskazuje na specyficzną konstrukcję podwójności czasu (historycznego i teraźniejszego), która kumuluje się w ciałach pojedynczych uczestników performansu.

   słowa kluczowe: reperformans; archiwum; Public Movement; Gabriel Narutowicz

Punkt widokowy

1. Nierówność

   Agata Bogacka

   adres bibliograficzny
   Agata Bogacka, Nierówność, „Widok. Teorie i Praktyki Kultury Wizualnej” 2022, nr 34, https://www.pismowidok.org/pl/archiwum/2022/34-ekonomie-obrazow/nierownosc
   streszczenie

   Prezentacja projektu Nierówność Agaty Bogackiej

2. Ekonomia (nie)równości

   Paweł Mościcki

   adres bibliograficzny
   Paweł Mościcki, Ekonomia (nie)równości, „Widok. Teorie i Praktyki Kultury Wizualnej” 2022, nr 34, https://doi.org/10.36854/widok/2022.34.2639
   streszczenie

   Komentarz do cyklu obrazów Agaty Bogackiej Inequality sytuujący jej prace w kontekście współczesnych dyskusji o relacjach między ekonomią i wizualnością.

   słowa kluczowe: ikonomia; abstrakcja malarska; kapitalizm; Agata Bogacka; sztuka współczesna

Migawki

1. Nowoczesna ludowość jako stawka w grze. O Kłopotach ze sztuką ludową Ewy Klekot

   Tomasz Rawski

   adres bibliograficzny
   Tomasz Rawski, Nowoczesna ludowość jako stawka w grze, „Widok. Teorie i Praktyki Kultury Wizualnej” 2022, nr 34, https://doi.org/10.36854/widok/2022.34.2633
   streszczenie

   Recenzja książki Ewy Klekot, Kłopoty ze sztuką ludową (Fundacja terytoria książki, Gdańsk 2021).

   słowa kluczowe: sztuka ludowa; nowoczesność; inteligencja; lud; klasy społeczne

2. Antypolityczne strategie instytucji sztuki. 0 książce Octaviana Esanu The Postsocialist Contemporary. The Institutionalization of Artistic Practice in Eastern Europe after 1989

   Karolina Łabowicz-Dymanus

   adres bibliograficzny
   Karolina Łabowicz-Dymanus, Antypolityczne strategie instytucji sztuki, „Widok. Teorie i Praktyki Kultury Wizualnej” 2022, nr 34, https://doi.org/10.36854/widok/2022.34.2651
   streszczenie

   Recenzja książki Octaviana Esanu The Postsocialist Contemporary. The Institutionalization of Artistic Practice in Eastern Europe after 1989 (Manchester University Press, Manchester 2021).

   słowa kluczowe: sztuka współczesna; Soros Centers for Contemporary Art; polityka sztuki; krytyka instytucjonalna

3. Pochwała surogacji. Zniesienie rodziny, praca reprodukcyjna i nowe opisanie wspólnoty według Sophie Lewis

   Matylda Szewczyk

   adres bibliograficzny
   Matylda Szewczyk, Pochwała surogacji, „Widok. Teorie i Praktyki Kultury Wizualnej” 2022, nr 34, https://doi.org/10.36854/widok/2022.34.2620
   streszczenie

   Recenzja książki Sophie Lewis Abolish the Family. A Manifesto for Care and Liberation (Verso, London–New York 2022).

   słowa kluczowe: praca opiekuńcza; krytyka społeczna; feminizm; surogacja; rodzina